Taşların Altında Gizlenen Milyonlarca Yıllık Canlı
Yeni keşfedilen bir kadife solucan türü, Güney Afrika’nın kurak Karoo bölgesinde şimdiye kadar bulunan ilk tür.
Mart 2022’de Stellenbosch Üniversitesi öğrencisi Rohan Barnard, Calitzdorp ve Oudtshoorn arasındaki Swartberg Dağları’nda bir çiftliği keşfediyor, karınca, sürüngen ve diğer küçük canlıları aramak için kayaları ters çeviriyordu. Araştırması sırasında hayatının keşfini yaptı.
Küçük bir nehrin yakınındaki bir yaprak çöpü tabakasının altındaki nemli kumun derinliklerine gizlenmiş, arduvaz siyahı bir kadife solucanı buldu. Bu hayvanların ne kadar nadir olduğunun farkında olarak bir örnek topladı ve fotoğrafını biyoçeşitlilik gözlem uygulaması iNaturalist’te paylaştı.
“2019 yılında Masa Dağı’nda ilk kez bir tane bulduğum için Cape kadife solucanları hakkında temel bilgilere sahiptim. Ağabeyim, zooloji hocası Profesör Savel Daniels tarafından kadife solucanlarını toplamakla görevlendirilmişti. Karıncalara olan ilgim sayesinde bu görevde ona memnuniyetle yardımcı oldum,” diye açıklıyor şu anda Koruma Ekolojisi ve Entomoloji alanında lisans üçüncü sınıf öğrencisi olan Rohan.
Kambriyen döneminden yaşayan bir fosil
Kadife solucanlar, soylarını 500 milyon yıldan daha geriye götürerek Kambriyen döneminin yaşayan kalıntıları haline gelirler. Yumuşak vücutları ve eklemsiz bacaklarıyla zaman içinde büyük ölçüde değişmeden kalarak “yaşayan fosiller” lakabını kazanmışlardır.
O zamanlar Rohan’ın, şimdi uygun bir şekilde Rohan’ın kadife solucanı veya bilimsel terimlerle Peripatopsis barnardi olarak adlandırılan yeni bir kadife solucan türü keşfettiğinden haberi yoktu.
Rohan Barnard kadife solucanı bulduğunda yaşadığı heyecanı ve böylesine özel bir hayvana kendi adının verilmesinin onun için ne anlama geldiğini anlatıyor. Kredi: Rohan Barnard
Yeni tür, eski iklim tarihini ortaya koyuyor
Keşfi daha da dikkat çekici kılan şey, Küçük Karoo’da şimdiye kadar bulunan ilk kadife solucan türü olması. Bu da bölgenin bir zamanlar bugünkünden daha ormanlık olduğunu gösteriyor. Zaman içinde, tarih öncesi iklim değişiklikleri ve artan kuraklık, türün izole olmasına ve sonunda farklı bir türe dönüşmesine neden oldu.
SÜ Botanik ve Zooloji Bölümü’nden evrimsel biyolog ve Güney Afrika’nın kadife solucanlar konusunda en önde gelen uzmanlarından biri olan Prof. Daniels’a göre, böylesine tarih öncesi bir soyun bugün hala var olması son derece dikkat çekici. Bu nadir buluntuyu iNaturalist’te gördükten sonra, Temmuz 2022’de aynı bölgeyi ziyaret etti ve analiz için bir paratip ve dokuz örnek daha topladı.
Yeni bir kadife solucan türü olan Peripatopsis barnardi, Stellenbosch Üniversitesi Koruma Ekolojisi ve Entomoloji Bölümü üçüncü sınıf öğrencisi Rohan Barnard’ın adını taşıyor. Swartberg Dağları’ndaki bir kloof’ta eski bir ormanlık alanda böcek ararken bir örnek buldu. Kredi: Stellenbosch Üniversitesi.
Daniels’in analiz sonuçları ve yedi yeni kadife solucanı türünün duyurusu geçtiğimiz günlerde Ecology and Evolution dergisinde yayımlandı. Makalenin ilk yazarı olan Daniels, Güney Afrika’nın kadife solucanlarının çoğunlukla Cape Fold Dağları’ndaki derin geçitlerde varlığını sürdüren tarih öncesi Afro-ılıman orman yamalarında bulunduğunu söylüyor
İklim değişiklikleri günümüzün biyoçeşitliliğini şekillendirmiştir
“Bu orman parçalarının kökeni, bölgenin ılıman ve sub-tropikal olduğu yaklaşık 23 ila 15 milyon yıl önceki erken Miyosen dönemine kadar uzanmaktadır. Ancak Miyosen’in sonlarında bölge, Batı Kıyısı boyunca proto Benguela akıntısının ortaya çıkması ve iki jeotektonik yükselme olayı nedeniyle yağışların azalmasıyla birlikte önemli iklimsel değişikliklere uğramıştır. Bu olaylar, bugün Cape Fold Dağları olarak bildiğimiz, kadife solucanlar gibi habitat uzmanlarının türleşmesine neden olan karmaşık bir habitat bağlantısı ve izolasyon mozaiği ile sonuçlandı” diye açıklıyor.
Daniels, P. barnardi’nin en son ortak atasından yaklaşık 15,2 milyon yıl önce ayrıldığını belirlemek için morfolojik analiz ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile birlikte yeni mitokondriyal ve nükleer DNA dizileme tekniklerini kullandı. Cederberg Dağları’ndan elde edilen bir diğer yeni bulgu olan P. cederbergiensis’in soyu ise 12,47 milyon yıl öncesine kadar uzanıyor.
Vatandaş bilimciler gizli çeşitliliğin ortaya çıkarılmasına yardımcı oluyor
Daniels, vatandaş bilimcilerin bulgularını biyoçeşitlilik uygulamalarında paylaşma çabalarını memnuniyetle karşılıyor: “Vatandaş bilimi verileri sayesinde yeni türleri tanımlayabildik. Cape Fold Dağları’nda artık her dağ zirvesinin endemik bir türe sahip olduğunu biliyoruz. Bu durum, örnekleme yapılmamış alanlarda da bulunmayı bekleyen yeni çeşitliliklerin olabileceğini gösteriyor.”
Ancak en önemlisi, bu tarih öncesi orman parçalarını yok oluşu sınırlandırmak için korumamız gerektiği anlamına geliyor.
Rohan’a göre, fosil benzeri bir canlıya kendi adının verilmesi hâlâ gerçeküstü bir duygu: “Yaşayan bir fosili ortaya çıkardığımı fark etmek inanılmaz. Sanki daha önce bilmediğimiz kayıp bir halkayı bulmuş gibiyim. Hâlâ keşfedilecek çok şey olması bana umut veriyor. Ama aynı zamanda gelecek için, varlığından bile haberdar olmadığımız hayvan ve bitkileri yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakacağımız için de endişeleniyorum” diye uyarıyor.
Yedi yeni tür P. fernkloofi, P. jonkershoeki, P. kogelbergi, P. landroskoppie, P. limietbergi ve P. palmeri. P. barnardi dışında, tüm yeni türler köken aldıkları yerlerin adlarıyla adlandırılmıştır.
Kadife solucanlar neden bu kadar eşsizdir?
Yok edilemez su ayıları (Tardigradlar) gibi, modern kadife solucanları da uzun zamandır unutulmuş bir deniz atasından -muhtemelen Hallicogenia- bağımsız olarak ortaya çıkan ayrı bir evrim çizgisi olarak görülüyor (ve ayrı bir filuma yerleştiriliyor). Fosiller, kadife solucanların yaklaşık 540 milyon yıl önce eski akrabalarından ayrıldıklarından beri çok fazla değişmediklerini göstermektedir. Bu da Onikoforanların tarih öncesinin Kambriyen dönemi olarak adlandırılan dönemden beri Dünya üzerinde yaşadıkları anlamına gelmektedir. Günümüzde modern kadife solucanları karada yaşamakta ve yalnızca eski süper kıta Gondwana’nın bir parçası olan bölgelerdeki nemli, rutubetli habitatlarda bulunmaktadır.
Kaynak: https://scitechdaily.com