Rekor Kıran Görüntü: Webb Fizik Hilesi Kullanarak 44 Çok Uzak Yıldızı Tespit Etti
En son teknolojiye sahip gözlemevi, görülebilen en eski ışıklardan bazılarını görmekle görevli ve son görüntü yıldız astronomisinde yeni bir kilometre taşına ulaşıyor.
Webb Uzay Teleskobu, uzak evrendeki bir galaksinin yılan gibi kıvrılan hilali olan Ejderha Yayı’ndaki yıldızların rekor kıran bir görüntüsünü yakaladı.
Dünya’dan 6,5 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan bu galaksinin Webb tarafından çekilen son görüntüsü, teleskobun olağanüstü yetenekleri ve teleskop ile galaksi arasındaki nesnelerin tesadüfi yerleşimi sayesinde 44 ayrı yıldızı yakalıyor.
Ejderha Yayı tam da bu -uzayda bükülmüş bir ışık şeridi- çünkü ışığı araya giren nesnelerin yerçekimi tarafından düzleştiriliyor. Araya giren bu nesneler, daha uzaktaki nesnelerden gelen ışığı büküp yeniden odaklayarak bir gözlemciye büyüten yerçekimsel merceklerdir.
Mercek içinde mercek
Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, bir grup gökbilimci bir galaksi kümesinin Webb gözlemlerini ve Abell 370 olarak bilinen iyi bilinen yerçekimsel merceği inceledi.
Küme, uzaktaki yıldızları yaklaşık 100 kat büyüttü ve küme içindeki bir yıldız bu merceğin içinde bir mercek görevi görerek uzaktaki yıldızların daha keskin bir şekilde ortaya çıkmasını sağladı.
Ekibin hedef yıldızları tanımlayan araştırması bu hafta Nature Astronomy dergisinde yayımlandı.
Eiichi Egami, “Galaksi kümesinin içinde, herhangi bir galaksiye bağlı olmayan birçok yıldız dolaşıyor” dedi. “Bunlardan biri Dünya ile görüş hattı boyunca uzak galaksideki arka plan yıldızının önünden geçtiğinde, bir bütün olarak galaksi kümesinin mikromercekleme etkisine ek olarak bir mikrolens görevi görür.”
Yeni olasılıklar
Lensception, araştırma ekibinin aksi takdirde seçilemeyecek kadar bulanık olan yıldızları tek tek seçmesini mümkün kıldı. Ekip yıldızları inceledi ve “birçoğunun yüzlerce kat büyütülmüş kırmızı devler veya süper devlerle tutarlı olduğu” sonucuna vardı.
Fengwu Sun, “Bu çığır açan keşif, ilk kez uzak bir galaksideki çok sayıda bireysel yıldızın incelenmesinin mümkün olduğunu gösteriyor” dedi.
Bu tür kırmızı yıldızlar yaşamlarının sonuna yaklaşıyor. Yıldızlar yakıtlarını tükettikçe şişer ve gaz ve toz yığınlarını boşaltırlar. Webb bu tür eski yıldızlara yabancı değil; 2022 ve 2023’te son teknoloji gözlemevi gözünü bilinen en uzak yıldız olan Earendel’e dikti ve eski gaz topunun bir suç ortağı olabileceğine dair işaretler buldu.
Uzaktaki tek bir yıldızın keşfedilmesi bile başlı başına dikkate değerdir. Kasım 2024’te gökbilimciler galaksimiz dışındaki bir yıldızın ilk ayrıntılı görüntüsünü yakaladılar – yaşamının son evrelerindeki bir kırmızı süperdev.
Ancak bütün bir yıldız koleksiyonu bilimsel açıdan daha yararlıdır. Ekibin de yazdığı gibi, bu çalışma “Webb Uzay Teleskobu tarafından yapılan gözlemlerin, yüksek kırmızıya kayan yıldızlar üzerinde istatistiksel çalışmalar yapılmasına olanak sağlayabileceğini” gösteriyor.
Gökbilimciler Webb teleskobu ile yayın takip gözlemlerini yapacaklar ve bu gözlemlerin çarpık galaksi içindeki büyütülmüş yıldızların daha fazlasını ortaya çıkarması bekleniyor.
Bulgular, bilim insanlarının farklı kütleçekimsel merceklerin eski ışığı nasıl büyüttüğünü anlamalarına yardımcı olmanın yanı sıra, karanlık maddenin yönlerini de ortaya çıkarabilir.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Rekor Kıran Görüntü: Webb Fizik Hilesi Kullanarak 44 Çok Uzak Yıldızı Tespit Etti