İnsan Vücudu ve Kozmos: Atomların Galaktik Yolculuğu
Yeni bir araştırmaya göre, yıldızlarda oluşan atomlar, gelecek nesil yıldız ve gezegenlere dahil olmadan önce devasa bir dolambaçlı yol izliyor. Bu yol o kadar dolaylıdır ki, bu atomları galaksinin geleneksel tanımının dışına çıkarır. Bu, uzun süredir kayıp olan yıldızların kalıntılarının bir kısmının, Dünya’ya ve nihayetinde bize dönüşmek üzere geri çekilmeden önce galaksinin dışına çıktığı anlamına gelir.
Hidrojen ve helyum dışındaki tüm elementler yıldızlarda – çoğu durumda dramatik ölümler sırasında – oluşur. Bunu fark eden gökbilimciler, Dünya’yı ve diğer kayalık gezegenleri oluşturan atomların çoğunu yaratmak için galaksimizin bizim bölgemizde süpernovaların – ve muhtemelen daha egzotik olayların – meydana gelmiş olması gerektiğini düşündüler. Ancak yavaş yavaş Samanyolu ve benzeri galaksilerdeki dev akımların, yani galaksi çevresi ortamının, koşullar uygun hale gelmeden önce bu ürünleri milyarlarca yıl boyunca döndürdüğünü öğrendiler.
“Çevresel galaktik ortamı dev bir tren istasyonu gibi düşünün: Sürekli olarak materyali dışarı itiyor ve geri çekiyor,” diyor çalışmanın baş yazarı, Washington Üniversitesi doktora adayı Samantha Garza yaptığı açıklamada. “Yıldızların ürettiği ağır elementler, patlayıcı süpernova ölümleri yoluyla ev sahibi galaksilerinden dışarı ve galaksi çevresi ortamına itiliyor ve sonunda geri çekilip yıldız ve gezegen oluşumu döngüsüne devam edebiliyorlar.”
Araştırmanın eş yazarı Profesör Jessica Werk, “Galaksi evrimi ve galaksilerin yeni yıldızlar oluşturmak için kullanabilecekleri karbon rezervuarının doğası ile ilgili çıkarımlar heyecan verici,” diye ekledi. “Vücudumuzdaki aynı karbon büyük olasılıkla galaksinin dışında önemli miktarda zaman geçirmiştir!”
Bu konudaki bilgilerimiz henüz emekleme aşamasında. Galaksi çevresi ortamı uzun süredir teorize edilmesine rağmen, varlığı ancak 2011 yılında doğrulandı. Hidrojen en büyük bileşendir, ancak çeşitli kaynaklara sahip olabilir. Öte yandan, ilk keşifte orada tespit edilen oksijen galaksinin içinden gelmiş olmalıdır. Garza, Werk ve meslektaşları şimdi karbonun da varlığını tespit ederek benzer bir yol izlediğini gösterdiler.
Çevresel galaktik ortamdaki atomlar, uzak kuasarlardan gelen ışığı emer ve her atomla ilişkili farklı dalga boyları vardır.
Resim Kredisi: NASA/ESA/A.field
Yakın zamanda keşfedilen Tuhaf Radyo Çemberleri (ORC’ler) için rakip açıklamalardan biri, bunların çoklu süpernova patlamalarıyla galaksilerden dışarı fırlatılan malzemelerden oluştuğudur. Eğer öyleyse, söz konusu hızlar galaksilerin muhtemelen onları asla geri alamayacağı anlamına gelir. Bununla birlikte, galaksi çevresindeki ortamla ilgili süreç daha naziktir, atomları geri dönüşüm için geri getiren yavaş bir döngüdür.
Garza, “Döngüyü devam ettirebilirseniz – materyali dışarı itip geri çekerseniz – teorik olarak yıldız oluşumunu devam ettirmek için yeterli yakıtınız olur” dedi. Yazarlar, bazı galaksilerin yıldız oluşumunu erken durdurmuş gibi görünmesinin nedeninin süreçteki bir aksaklık olabileceğinden şüpheleniyorlar.
Çevresel galaktik ortam o kadar dağınıktır ki, elementlerin varlığını tespit etmek, bazıları diğerlerinden daha zor bir iştir. Yazarlar, Hubble Uzay Teleskobu tarafından yakalanma yolunda 11 yıldız oluşturan galaksinin galaksi çevresi ortamından geçen dokuz kuasarın ışığını topladı. Bunlar kütle ve boyut olarak yıldız oluşumunun durakladığı ya da sona erdiği pasif galaksilerle eşleştirildi.
Kozmik Kökenler Spektrografı, bu galaksilerin çevresinde bol miktarda karbon bulunduğunu ortaya çıkardı; en uç durumlarda bu karbon Samanyolu’nun uzunluğunun dört katı olan 400.000 ışık yılı mesafelerde bulundu. Bu arada, pasif galaksilerin çevresinde karbon tespit edilme olasılığı sadece üçte birdi
Yazarlar daha ileri gözlemlerin, karbon geri dönüşümündeki aksaklıkların pasif galaksilerin aktivite kaybına katkıda bulunduğu hipotezlerini test edeceğini umuyorlar.
Ortamda daha ağır elementlerin varlığı henüz doğrulanmamıştır, ancak magnezyumun daha önce yıldız oluşturan galaksiler etrafında daha yaygın olduğu bulunmuştur.
Dahası, bir insanı oluşturmak için çok çeşitli elementlere ihtiyacımız olsa da, karbon ve oksijen bilinen yaşam için gerekli olan beş elementten ikisidir. Bizler sadece yıldız tozu değil, şaşırtıcı derecede iyi seyahat eden yıldız tozlarıyız.
Kaynak: https://www.iflscience.com