Mars’ta Bir Zamanlar Su Var mıydı?
Kızıl Gezegen Mars bugün uçsuz bucaksız ve elverişsiz bir yer olsa da, bilim insanları onun bir zamanlar bizim Dünya’mıza, yani Mavi Gezegen’e benzediğini düşünüyor. Daha spesifik olarak, uzmanlar Mars’ın bir zamanlar sıcak ve nemli bir iklime sahip olduğunu söylüyorlar ve bu inançları, şu anda çorak olan dünyadaki, muhtemelen akan su tarafından oyulmuş geniş vadi ağları gibi çarpıcı jeolojik özelliklere dayanıyor. Aslında, yeni bir araştırma ekibi Mars’ta bir zamanlar yağmur ve hatta kar yağmış olabileceğine dair kanıtlar buldu.
Bununla birlikte, hikayede gömülü önemli bir gizem var: Mars’ın suyunun nereden gelmiş olabileceği belirsizdir ve çoğu iklim modeli, dünyanın sıvı suyu sürdürmek için çok soğuk yüzey sıcaklıkları sergilediğini tahmin ederek, bu görünür jeolojik özelliklerin nasıl oluşmuş olabileceğine dair soruları gündeme getirmektedir.
California Teknoloji Enstitüsü Jeoloji ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde doktora sonrası araştırmacı olan Amanda Steckel yaptığı açıklamada, “Kesin bir açıklama yapmak çok zor” dedi. “Ancak bu vadilerin çok çeşitli yüksekliklerde başladığını görüyoruz. Bunu sadece buzla açıklamak zor.”
Steckel ve ekibi, bilgisayar simülasyonlarını kullanarak Mars’ın yaklaşık 4 milyar yıl önce, suyun gezegenin yüzeyini dramatik bir şekilde şekillendirmiş olabileceği Noachian döneminde nasıl görünmüş olabileceğini araştırdı. Aslında Dünya için tasarlanmış olan modelleri, Mars’ın ekvator yakınındaki manzarasının nasıl geliştiğini simüle etmek için uyarlandı. Bu bölgede, yayılan kanal ağları dağlık bölgelerden uzanıyor ve eski göllere, hatta muhtemelen bir okyanusa akıyor. NASA’nın Perseverance keşif aracı şu anda bu bölgelerden biri olan ve bir zamanlar güçlü bir nehrin havzaya döküldüğü Jezero Krateri’ni araştırıyor.
Araştırmanın kıdemli yazarı ve Boulder’daki Colorado Üniversitesi Atmosfer ve Uzay Fiziği Laboratuvarı’nda (LASP) bir bilim insanı olan Brian Hynek, “[Jezero’da görülen] bu tür kayaları biriktirmek için metrelerce derinlikte akan suya ihtiyacınız var” dedi.
Dahası, ilginç olan Mars’ın ılıman geçmişine dair ipuçlarının Dünya’daki jeolojik özelliklerde de görülmesidir. Steckel, “Utah gibi yerlerin Google Earth görüntülerini açabilir, uzaklaştırabilir ve Mars ile benzerlikleri görebilirsiniz” dedi.
Ekip, Mars vadilerinin yağış yoluyla nasıl oluşmuş olabileceğine dair iki ana fikri test etti: biri gezegenin sıcak ve ıslak olduğu, diğeri ise soğuk ve kuru bir iklimi temsil eden büyük bir buz örtüsünün kenarında buzun geçici olarak eridiği yer.
Her senaryo çok farklı görünümlü bir Mars’a yol açtı ve vadi kökenleri büyük ölçüde farklı yerlerde ortaya çıktı.
Buz erimesi modelinde vadiler çoğunlukla yüksek rakımlarda, buzun bulunduğu yere yakın yerlerde başlıyordu. Bu senaryo başlangıçta Mars’ın bugünkü bölümlerine uyuyor gibi görünse de, ılık ve ıslak versiyon, alçak bölgelerden gezegenin ortalama yüzeyinin 11.000 fit (3.353 metre) üzerine kadar her yerde oluşan çok daha geniş yayılmış vadi ağları üretti.
İkinci dağılım, Mars’ta gerçekte gördüklerimizle daha iyi örtüşüyor: birçok farklı yükseklik ve bölgeye dağılmış vadi ağları. Buz erimesi modeli bazı yerel özelliklere uyarken, ılık ve ıslak versiyon gezegenin manzarasını küresel ölçekte açıklamaya yardımcı oluyor. Steckel, “Bu buzullardan gelen su, sadece dar bir yükselti bandının etrafında vadiler oluşturmaya başlıyor” dedi. “Oysa dağınık yağış varsa, her yerde vadi başları oluşabilir.”
Bu da yağışların bu vadilerin oluşumunda önemli bir rol oynadığını ve eski Mars’ın muhtemelen yağmuru ve hatta karı destekleyecek kadar sıcak bir iklime sahip olduğunu gösteriyor!
Daha fazla kanıta ihtiyaç duyulmakla birlikte, gezegenin yağmur ya da kar için nasıl yeterince sıcak kaldığı gibi soruların yanıtları devam eden bir araştırmanın parçasıdır. Yine de Hynek, çalışmanın sadece Mars hakkında değil, Dünya’nın erken tarihi hakkında da değerli ipuçları sunduğunu söyledi.
“Akan sudan kaynaklanan erozyon durduğunda, Mars neredeyse zaman içinde dondu ve muhtemelen hala 3,5 milyar yıl önce Dünya’ya çok benziyor” dedi.
Kaynak: https://www.space.com
Mars Suyunun Bir Yaşam Destek Sistemine Dönüştüğünü Ne Kadar Yakında Görebiliriz?