Firavunların Mezarlarını Aydınlatan Parlak Mısır Mavisini Yeniden Oluşturuldu
Araştırmacılar, eski bir Mısır şahininin yakın çekim görüntüsü üzerinde görünen mavi pigmenti yeniden üretmenin bir yolunu buldular. Bu pigment, dünyanın en eski sentetik pigmentidir.
Mısır mavisi, 5.000 yıldan daha eski bir renktir. Firavunların mezarlarından Roma fresklerine kadar, bu parlak mavi pigment kutsal eserlerden günlük çömleklere kadar her şeyi süslemiştir.
Eski zanaatkarlar bu pigmenti usta kimyagerler gibi üretmişlerdi ve modern bilim insanları nihayet bunu nasıl yaptıklarını tam olarak çözdüler.
Bu pigment, binlerce kilometre uzaktaki Afganistan’dan ithal edilmesi gereken turkuaz ve lapis lazuli gibi pahalı mavi taşlara uygun fiyatlı bir alternatif sunuyordu.
Bu doğal taşlar sadece nesnelere oyulabilir veya kakma olarak kullanılabilirken, Mısır mavisi duvar resimlerinden çömlek süslemelerine kadar çok daha geniş bir uygulama yelpazesinde kullanılabilirdi.
Mısır Mavisi Nasıl Yapıldı?
Mısır mavisinin karakteristik rengi, çok özel bir kristal yapıda düzenlenmiş bakır atomları içeren cuprorivaite adlı bir mineralden gelir. Ancak bu çarpıcı maviyi elde etmek için saf cuprorivaite’ye gerek yoktur.
Araştırma ekibi, %50 kadar cuprorivaite içeren numunelerin saf cuprorivaite pigmentleriyle aynı renkte renkler üretebildiğini keşfetti. Bu, eski zanaatkarların saf olmayan malzemelerle çalışırken bile tutarlı sonuçlar elde etmelerini açıklıyor.
Araştırmacılar, 5.000 yıl önce mevcut olan aynı tür hammaddeleri kullanarak Mısır mavisini yeniden yarattılar: kum, kireçtaşı, çeşitli bakır kaynakları (azurit ve malakit mineralleri dahil) ve bitki külü.
John McCloy yaptığı açıklamada, “Başlangıçta sadece eğlenceli bir şey olarak başladı, çünkü müzede sergilenmek üzere bazı materyaller üretmemizi istediler, ancak bu materyale büyük ilgi var” dedi.
Ekip, 12 farklı tarif oluşturdu ve bunları 1 ila 11 saat arasında değişen sürelerle 1.000 °C’ye (1.832 °F) kadar ısıttı. Bakırın kaynağının büyük bir fark yarattığını keşfettiler.
Malakit içeren numuneler sadece bir saat sonra parlak mavi renkler verirken, azurit kullanılan numuneler gri-yeşil renkler verdi ve çok daha uzun ısıtma sürelerine ihtiyaç duydu.
McCloy, “Gördüğümüz şeylerden biri, süreçteki küçük farklılıkların çok farklı sonuçlar doğurduğuydu” diyor.
Ardından soğutma süreci geldi. Araştırmacılar, fırından hemen çıkarılan numunelerle yavaşça soğutulan numuneleri karşılaştırdıklarında, yavaş soğutulan numunelerin belirgin şekilde daha mavi olduğunu ve mavi rengi veren ana minerali %70 daha fazla içerdiğini gördüler.
Antik Kalite Kontrol
MÖ 315 yılında yazan Yunan filozof Theophrastus, Mısır mavisinin dört olası rengini tanımladı. Bu araştırma, bunların mutlu tesadüfler değil, kontrollü üretimin kasıtlı ürünleri olduğunu gösteriyor.
Eski metinler, Mısırlı zanaatkarların parçacık boyutunun rengi etkilediğini anladıklarını ortaya koymaktadır. Daha büyük parçacıklar daha derin, daha yoğun mavi görünürken, daha küçük parçacıklar daha açık ve daha gri-mavi görünürdü.
Tarihsel kayıtlar, Mısır mavisinin genellikle nispeten kaba parçacıklar halinde kullanıldığını, çünkü ince toz haline getirildiğinde donuk, grimsi renkler ortaya çıktığını göstermektedir.
Zanaatkarlar ayrıca boyadıkları yüzeyin de önemli olduğunu biliyorlardı. Beyaz alçı sıva üzerine uygulanan Mısır mavisi, kireçtaşı veya ahşap üzerine uygulanan aynı pigmentten farklı görünüyordu, bu da onlara sanatsal vizyonlarında kontrol etmeleri gereken başka bir değişken daha sağlıyordu.
Mikroskop Altında Mısır Mavisi
Gelişmiş mikroskopi ve analiz tekniklerini kullanan araştırmacılar, görünüşte tek tip olan mavi tanelerin aslında mikroskobik düzeyde farklı malzemelerin karmaşık karışımları olduğunu ortaya çıkardı. Çalışma, eski Mısır mavisinin silikat cam içine gömülü minik mavi kristaller ve diğer minerallerden oluştuğunu gösterdi.
McCloy, “Her bir pigment parçacığının içinde bir sürü şey olduğunu görebilirsiniz — hiçbir şekilde tek tip değildir” diyor.
Bu, eski üreticilerin neden bu kadar tutarlı sonuçlar elde edebildiklerini açıklıyor. Araştırmacılar, karışıma soda eklemenin, mavi pigmente hafif yeşil bir ton veren bakır açısından zengin bir cam oluşturduğunu keşfettiler. Mavinin tam tonu, kullanılan diğer minerallerin karışımına göre de değişiyordu.
Araştırmacılar ayrıca bakır kaynağının da süreci etkilediğini keşfettiler. Bu, farklı bölgelerin veya atölyelerin, geri dönüştürülmüş bronz, malakit ve azurit gibi bakır karbonat mineralleri veya saf bakır metal gibi yerel bakır kaynaklarına göre farklı teknikler geliştirmiş olmalarını açıklıyor olabilir.
Bu Yöntemleri Günümüzde Nasıl Kullanabiliriz?
Ayrıntılı tarifler, sanat eserleri konservatörleri ve miras bilimcileri eski nesneleri restore ederken renkleri daha iyi eşleştirmelerine yardımcı olabilir. Farklı üretim yöntemlerinin nihai rengi nasıl etkilediğini tam olarak anlamak, benzer malzemelerin modern üretimine de bilgi sağlayabilir.
Mısır mavisi, aslında en son teknolojide yeni bir hayat buldu. Onun kendine özgü rengini veren aynı bakır içeren kristal yapı, belirli ışık türleri altında parlamasını da sağlar — bu özellik şu anda tıbbi analiz, telekomünikasyon, güvenlik mürekkepleri ve lazer uygulamaları için araştırılmaktadır.
Modern sanat konservatörleri, renk solmuş veya üzerine başka bir renk boyanmış olsa bile, eski resim ve heykellerde Mısır mavisini tanımlamak için bu parlak özelliği kullanmaktadır. Pigment, kızılötesi ışık altında belirgin bir şekilde görünür ve bu sayede çok küçük miktarlarda bile tespit edilebilir.
Eski Mısır mavisi üretimi, cam üretim merkezlerine benzer şekilde, muhtemelen özel atölyelerde yoğunlaşmıştı. Ham Mısır mavisi daha sonra ikincil tesislere taşınır ve burada nihai pigmentlere işlenirdi.
Bu eski yenilikçiler, tüm bunları ateş ışığı altında çalışarak ve sıcaklığı gözle ölçerek başardılar. Kimya veya gelişmiş araçlar hakkında tam bir anlayışa sahip olmadan, dünyanın ilk sentetik pigmentini icat etmeyi başardılar.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Firavunların Mezarlarını Aydınlatan Parlak Mısır Mavisini Yeniden Oluşturuldu
7.000 Yıllık Taş Yapılar, Kadim İnsanların Sırlarını Anlatıyor