Beynin Hafızada Tutacağı Şeyleri ve Olayları Nasıl Seçtiği Keşfedildi
Neden bazı olayları hatırlarken diğerlerini unutuyoruz? Bu sorunun cevabı sadece hafızanın nasıl çalıştığına dair ayrıntılara değil, aynı zamanda her bireyin hafızasını şekillendiren bireysel farklılıklara da ışık tutabilir. İşte bilinmesi gereken ilginç bilgiler!
ABD’den araştırmacılar, duygusal önem, kişisel önem ve benzersiz koşulların hafıza performansını nasıl etkilediğine dair potansiyel bir açıklama içeren gözlemsel bir çalışma sundu.
Böylece uzmanlar hafızanın üç temel yönüne odaklandı: “ne”, “nerede” ve “ne zaman”. Amaç, neden bazı olaylar sonsuza kadar bizimle kalırken diğerlerinin hafızadan silindiğini bulmaktır.
Bilimsel literatür incelendiğinde şu sonuç ortaya çıkmıştır: Bir kişinin anıları büyük ölçüde olayların duygusal içeriğine ve önemine bağlıdır.
Anılar neye dayanır?
1- Duygusal yük
Yeni bir araştırmaya göre, beyin ‘duygusal içerik’ yüklü olaylara öncelik veriyor: örneğin, güçlü duygular uyandıran veya aktif dikkat gerektiren anılar beyinde daha uzun süre kalıyor.
2. Alışılmadık ve yeni yerler
Olayın gerçekleştiği yer de önemli bir rol oynar. Yeni ve alışılmadık yerler daha fazla dikkat çeker ve sonuç olarak rutin veya tanıdık çevrelere kıyasla daha kalıcı anılar oluşturur.
Bu olgu “uzamsal hafıza” olarak bilinir ve şimdiye kadar hayvanlarda aktif olarak incelenmiştir.
3. Olay zamanlaması
Son olarak, bir olayın meydana geldiği belirli an da hatırlamayı etkiler.
İnsanlar anıları bölümler halinde gruplama eğilimindedir, bu da onları hafızadan geri getirmeyi kolaylaştırır. Amerikalı bilim insanları, aynı zamanda, olaylar arasındaki geçişlerin de önemli bir rol oynadığını ve “zamansal dizilerin” yapılandırılmasına yardımcı olduğunu yazdı.
Yeni çalışmanın yazarlarından Fernanda Morales-Calva’ya göre hafıza, kişinin kültürel, kişisel ve bilişsel bağlamı tarafından şekillendiriliyor.
İnsanlar anıları nasıl oluşturur?
“Hafıza evrensel bir olgu değildir. Bir kişi için önemli olan bir şey bir başkası için tamamen önemsiz olabilir” diyor Fernanda Morales-Calva.
Batılı uzmanlar, hafızamızı etkileyen faktörleri anlamanın klinik ve günlük durumlarda faydalı olabileceğini söylüyor.
Örneğin, insanların kültürel ve bireysel farklılıkları dikkate alınmadan tasarlanan standartlaştırılmış hafıza testleri çarpık sonuçlar verebilir. Bu nedenle bilim insanları teşhis için kişiselleştirilmiş bir yaklaşımın gerekliliğini vurguluyor.
Ayrıca, nüfus yaşlandıkça ve bilişsel bozukluk görülme sıklığı arttıkça, hafıza performansındaki bireysel faktörleri anlamak, yeni tedaviler ve aynı demansın önlenmesi konusunda bilgi verebilir.
Çalışmanın eş yazarı Stephanie Leal, “Çalışmamız, hafıza üzerinde çalışırken öznelliği ve bağlamı dikkate almanın ne kadar önemli olduğunu göstermiştir” diyor.
Yazarlar, hafıza çalışmalarına bireysel farklılıkların dahil edilmesinin, laboratuvar verileri ile gerçek dünya sorunları arasındaki boşluğu doldurmaya yardımcı olabileceğini vurguluyor.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Beynin Hafızada Tutacağı Şeyleri ve Olayları Nasıl Seçtiği Keşfedildi