Zealandia: Denizlerin Altındaki Kayıp Kıtanın Sırrı Çözüldü
Antik süper kıta Gondwana 83 milyon yıl önce parçalandığında, büyük bir parçası sürüklenirken dalgaların altına battı.
Bazı jeologlara göre, Zealandia adı verilen bu batık parça, görüşümüzü engelleyen kalın bir okyanus suyu tabakası olmasaydı, Dünya’nın 8. kıtası olarak kabul edilecekti.
Bunun yerine, şu anda okyanus yüzeyinin üzerinde görünen tek şey Yeni Zelanda ve çevresindeki adalardır, bu nedenle Zealandia’nın kendisi uzun zamandır esrarengiz kalmıştır. 4,9 milyon km2’lik kıtanın yaklaşık yüzde 94’ü su altında ve bu da kara kütlesinin kuzey kısmının ayrıntılarını gizliyor.
GNS Science jeoloğu Andy Tulloch ve meslektaşları, yeni taranan kayaç örneklerinden elde edilen jeokimyasal ve izotop verilerinin yanı sıra sismik ölçümleri de kullanarak kıtanın nasıl oluştuğunu araştırmak için bu bölgenin rafine bir haritasını oluşturdu.
Bazıları dinozorlar kadar eski olan kayaç örnekleri, keşif sondaj alanlarından ve Chatham ve Antipodes adaları gibi Güney Zealandia’nın açıkta kalan bazı zirvelerinden alındı.
Kimyasal yapılarının analizi ve diğer jeolojik ipuçları, Batı Antarktika’daki jeolojiyle benzerlikler göstererek Zealandia’nın kenarının çeyrek milyar yıl kadar önce Yeni Zelanda’nın batı kıyısındaki Campbell Platosu’na doğru dalmış olduğunu ortaya koydu.
Dalma-batma, yerkabuğunun iki kenarının birbirini iterek bir kenarı yerkabuğunun mantosuna doğru itmesidir. Ancak önceki önerilerin aksine, aynı bölgede bulunan manyetik anomaliler bu olayla ilgili değildir.
Tulloch ve ekibi makalelerinde, bu durumun “çarpma-kayma “Campbell Fayı” için orijinal argümanı ortadan kaldırdığını” belirtiyor. “Zealandia ve Antarktika’nın her ikisi de büyük ölçüde içten deforme olmuştur.”
Zealandia ve Antarktika arasındaki bağlantıları ortaya çıkaran jeolojik haritalama. Permiyen örnekleri (mavi), Medyan Batolit (pembeler).
Bunun yerine, Campbell Manyetik Anomali Sistemi’nin, Gondwana’nın farklı kısımları arasındaki geniş esnemeden kaynaklandığını ve sonunda Zealandia’yı çevreleyen deniz tabanlarını oluşturmak için parçalandığını öne sürüyorlar.
İlk olarak Zealandia/Batı Antarktika ve Antarktika/Avustralya’nın birleşik alanları çatlayarak yaklaşık 83 milyon yıl önce Tasman denizinin içeri girmesine izin verdi.
Daha sonra, yaklaşık 79 milyon yıl önce Geç Kretase döneminde, Zealandia ve Batı Antarktika koparak Pasifik okyanusunu oluşturdu.
Zealandia’nın kabuğunun kopmadan önce nasıl bu kadar incelebildiği jeologları uzun süre şaşırtmıştır. Benzer incelik Batı Antarktika’da da görülmektedir.
Tulloch ve meslektaşları, gerilme yönünün 100 ila 80 milyon yıl önce 65 dereceye kadar değiştiğine dair kanıtlar buldu. Bu durumun kıtasal kabuğun geniş ölçüde incelmesine olanak sağlamış olabileceğini düşünüyorlar.
Bu bulgular birlikte, dünyanın bu garip esnemesine ilişkin daha ayrıntılı bir analiz için sağlam bir temel oluşturuyor.
Kaynak: https://www.sciencealert.com
Derleyen: Figen Berber
8. Kıta Zelandiya’nın Tahmin Edilenden İki Kat Daha Yaşlı Olduğu Tespit Edildi