Uzmanlar Futbol Taraftarlarının Davranışlarının Ardındaki Bilimsel Gerçeği Açıklıyor
Futbol taraftarları, yüz boyamaktan arkadaşlarını kucaklamaya kadar, maçın beklentisiyle bir dizi ikonik davranış sergiler. Peki futbol severler bu küçük ritüelleri tam olarak neden yapıyorlar?
Bu gizemi çözmek için psikologlar, evrimsel biyologlar ve antropologlarla konuşarak futbol taraftarı davranışlarının arkasındaki bilimi araştırdı.
Bilişsel, Algısal ve Beyin Bilimleri Bölümü’nden Daniel Richardson’a göre şarkı söylemek futbol taraftarlarının sosyal kimliklerini değiştirmelerinin sadece bir yoludur.
‘Birlikte şarkı söylediğinizde ruh haliniz yükselir, kalp atışlarınız grup içinde senkronize olur ve grup içi bağları güçlendirmek için tüm bu yöntemlere sahiptir.’
Psikolog Coltan Scrivner, Bu, tarihsel olarak savaşlarda meydana gelen davul çalma ve yürüyüşe benziyor” dedi.
Ses çıkarmak için iki nesneyi birbirine vurmak Geç Taş Devri’ne kadar uzanır. En eski enstrümanlardan bazıları 39.000 ila 43.000 yıl öncesine ait kuğu ve akbaba kanat kemikleridir.
Ancak bilim insanlarına göre, bundan binlerce yıl önce, en eski atalarımız birbirlerinin eşliğinde ellerini çırparak ritmik müzik yaratmış olabilirler.
Antropolog Robin Dunbar, “Şarkı söylemek ve davulları ritmik olarak çalmak tamamen topluluk bağları yaratmakla ilgilidir ve özellikle eş zamanlı olarak yapıldığında böyledir” dedi.
“Bunlar beynin ağrı yönetim sisteminin bir parçası olan beyindeki endorfin sistemine bir nevi tekme atıyor ve ondan afyon benzeri bir yüksekliğe ulaşıyoruz, bu da bu aktiviteleri yaptığımız kişilere bağlı hissetmemizi sağlıyor.
‘Bu, dostluk ve daha geniş ölçekte topluluk bağları yaratmamızın doğal yolunun bir parçasıdır.’
Büyük bir futbol stadyumunda, bir davulun hiç bitmeyen ritmi, tüm taraftarların anlayabileceği ilkel ve evrensel müzik biçimidir.
FUTBOLDA HOLİGANİZM
Yumruklar atıldı, ateşler yakıldı, arabalar devrildi. Bir futbol maçının ardından belirli bir taraftar grubunun şiddetli ve yıkıcı davranışlarının takip etmesi kaçınılmaz bir klişe haline geldi.
Dr Newson, “En sadık taraftarlar hem takımlarını hem de birbirlerini korumak ve savunmak için ne gerekiyorsa yapacaklardır” dedi. Bunun toplumsal “uyumsuzluk”la değil, sıkı sıkıya bağlı aileler ve hatta askerler arasında da gördüğümüz gerçek bir yoldaşlıkla ilgisi var.” Futboldaki şiddet, ‘tamamen kabile kimlikleriyle ilgili’ diye ekledi.
Hayranlar arasında bulduğumuz kavga eden gruplarının altında yatan psikoloji, muhtemelen insan evriminin önemli bir parçasıydı. Grupların yiyecek, bölge ve eşler gibi kaynaklar için birbirlerine karşı başarılı olmaları esastır ve modern fandomda bu kabile psikolojisinin bir mirasını görüyoruz.
Dr Newson, “Bu bulgular, taraftar kültürünü ve dini ve siyasi aşırılık yanlıları da dahil olmak üzere spor dışı grupları daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir” dedi.
YÜZ BOYAMA
Takımlarının bayrağının yüz boyaması, futbol taraftarlarının birbirlerine aynı takımı desteklediğini göstermelerinin kolay bir yoludur ve kalabalığın içinde dostluk kurmaya yardımcı olur.
Uygulamanın Paleolitik dönemlere kadar uzandığına inanılıyor ve genellikle avcılıkta (bunun kamuflaj sağladığı yerlerde), reşit olma törenleri ve cenaze törenleriyle bağlantılı olarak ritüel amaçlar için kullanılıyordu.
Avustralya, Papua Yeni Gine, Polinezya, Melanezya, Sahra altı Afrika ve Kuzeybatı Pasifik’tekiler de dahil olmak üzere birçok yerli halk bugün hala yüz boyama uyguluyor.
Yine de yüzlerini boyayan tek tür insanlar değil. Aslında, pek çok kuşun, baskınlık gösterilerinden rengi veya tüylerini artırmaya ve hatta kamuflaja kadar çeşitli nedenlerle ‘doğal makyaj’ yaptığı bilinmektedir.
Örneğin 2017’de, ilk kez Mısırlı akbabaların kırışık sarı yüzlerini ve beyaz tüylerini kırmızıya boyadığını filme alındı.
Kuşların bunu neden yaptığı belli değil. Akrabaları – sakallı akbaba – kendini akranları üzerinde bir hakimiyet iddiası olarak resmediyor, ancak banyoları diğer kuşlardan “gizli” olarak alınıyor ve çok daha ayrıntılı renklerle sonuçlanıyor. Bu göz önüne alındığında, ekip Mısırlı akbabaların aynı motivasyona sahip olduğuna inanmıyor.
Alternatif açıklamalar, çamurun bakterileri ve virüsleri uzak tutmalarına yardımcı olduğunu veya amacın tamamen başka bir şeyi görsel olarak iletmek olduğunu içerebilir.
KAYBETTİĞİNDE AĞLAMAK
Takımınızın bir futbol maçını kaybettiğini izlemek, en katı taraftarı bile gözyaşlarına boğabilir, çoğu zaman hayattaki başka hiçbir deneyimin yapamayacağı bir durumdur.
British Journal of Social Psychology’de yayınlanan 2004 tarihli bir araştırmaya göre, erkekler fiziksel şiddet kurbanı olmak gibi diğer bağlamlara kıyasla spor bağlamında duygularını daha rahat ifade ediyor.
Bir başka teori de, futbol maçında ağlamanın, yakın zamanda yaşanan üzücü olaylarla ilgili, örneğin sevilen birinin ölümüyle ilgili diğer bastırılmış duygularımız üzerindeki baraj kapaklarını kaldırabileceğidir.
ELLERİ BAŞ ARKASINA KOYMAK
Bazı çevrelerde ‘teslim kobrası’ olarak bilinen ellerimizi başımıza koymak, ilk bakışta gerçek bir amaca hizmet etmemiş gibi görünen başka bir tuhaf davranıştır.
Ancak beden dili konusunda Avustralyalı ünlü bir uzman olan Allan Pease’e göre, teslimiyet kobrası bebekliğimizin ilk anlarına kadar uzanıyor. Bir bebeğin kafasını tutan bir anneyi taklit ediyor, bir rahatlık kaynağı olarak hareket ediyor, diye düşünüyor.
Görüş alanımızın her iki yanındaki iki kol, aslında bizi baskı ve gerilimden koruyan, etrafımızdaki dünyayı engellemenin hızlı ve kolay bir yöntemidir.
Pease, “Bu hareketin her ülkede spor alanlarından toplantı odalarına kadar stres altındaki insanlar tarafından kullanıldığını gördük” dedi.
BİRBİRİNE SARILMAK
Kutlamak için bir hedeflenen bir şey olduğunda insanların sarılmasının nedeni oldukça basittir: bu iyi hissettirir.
Sarılmak, ileri görüşlülüğü hoş bir his veren, bizi sakinleştiren ve sosyal süreçlerimizi yükselten ‘sarılma’ veya ‘bağlanma’ hormonu olarak adlandırılan oksitosinin salgılanmasına yardımcı olur.
2014 yılında yapılan bir çalışmada, araştırmacılar, önceden sağlıklı olan 404 yetişkine soğuk algınlığı virüsü bulaştırdı ve sık sık kucaklaşan katılımcıların daha az şiddetli hastalık nöbetleri yaşadıklarını gösterdi.
Etkili ABD’li aile terapisti Virginia Satir’in bir zamanlar esprili bir şekilde söylediği gibi, ‘hayatta kalmak için günde dört kez sarılmaya ihtiyacımız var. Bakım için günde 8 kez sarılmaya ihtiyacımız var. Büyümek için günde 12 kez sarılmaya ihtiyacımız var.
Sarılmaların bu kadar iyi hissettirmesinin nedeni dokunma duyumuzla ilgilidir. Bu bize fiziksel olarak çevremizdeki dünyayı keşfetmeye, aynı zamanda yaratma ve sosyal bağları koruyarak başkalarıyla iletişim kurmak için sadece izin veren son derece önemli bir histir.
Dokunma, iki farklı sistemin aracılık ettiği bir duyudur. Birincisi, örneğin sıcak bir şeye dokunup dokunmadığımızı veya derimize bir sineğin değip değmediğini anlamamızı sağlayan ‘hızlı dokunma’dır.
Bu arada ‘yavaş dokunma’, fiziksel temasın duygusal anlamını işlememize yardımcı olur ve yakın zamanda keşfedilen ‘c-dokunsal afferentler’ olarak adlandırılan bir sinir popülasyonunu içerir.
‘Cildimizdeki c-dokunsal afferentlerin uyarılması, omurilik yoluyla beynin duygu işleme ağlarına sinyaller gönderir. Bu, sağlık yararları kanıtlanmış bir dizi nörokimyasal sinyale neden olur.’
İyi bir sarılmanın tadını çıkaran ve bundan fayda ve güvence elde eden tek tür biz değiliz. Örneğin primatolog Zanna Clay, bonoboların (nesli tükenmekte olan bir büyük maymun türü) günlerini yaşarken birbirlerine sarılarak geçirdiğini ve hatta saplantılı bir şekilde birbirlerine yapıştıklarını görür.
Aslında, sıkıntılı bebek bonobolar genellikle kollarını çekici bir jestle uzatırlar ve daha yaşlı bir maymun gelip onlara ihtiyaç duydukları kucaklamayı verene kadar ağlarlar.
NESNELERİN ÜZERİNE TIRMANMA
Kutlama anlarında bir şeylere tırmanmak, kalabalığın içinde fark edilmenizi sağlamak için tipik bir “gösteri” davranışıdır – potansiyel olarak karşı cinsten üyelerin dikkatini çekmek içindir.
Psikolog Anna Valentin, “Kalabalık içinde, daha yüksek bir seviyede olmak sizi kitleler için daha görünür kılar, yaşıtlarınızdan daha değerli bir statüye sahip olmanın simgesidir” dedi.
‘Takım sporları, hem karşı cinse hem de size saygı duymak istediğiniz diğer erkeklere güç ve koordinasyon gibi becerilerimizi göstermenin iyi bir yoludur.
Tribünlerde veya hatta otobüslerin tepesinde zıplamak, “bana bakın, kazanan tarafın bir parçasıyım” demenin bir yoludur.
ÜSTLERİNİ ÇIKARMAK
Gol attığında formasını çıkaran oyuncular FIFA tarafından yasaklanır; eğer bir oyuncu bunu yaparsa kendisine sarı kart verilir. Bu yüzden hayran için, kınama olmadan nihai isyan eylemi de olabilir.
Bu, aynı zamanda, en ince fiziğe sahip erkek hayranların, tıpkı bir tavus kuşunun abartılı kuyruk görüntüsü gibi, bir saniyede üstlerini çıkarabileceğini de açıklayabilir.
Tavus kuşları, bir eşi cezbetmek için parıldayan tüylerini gösterir ve bir dişinin, iyi genlere sahip bir eş seçmek için bu gösteriyi kullandığı bilinmektedir.
Ve maço, erkek egemen bir ortamda, birçok erkek arasında yarı çıplak olmanın uzaktan cinsel olmadığını gösterme isteği var; ancak 2015 araştırmasının da gösterdiği gibi, üstsüz erkekler heteroseksüel erkeklere heteroseksüel kadınlar kadar çekici geliyor.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Yeni Keşif: Beyinde Maneviyatın Merkezlendiği Bölge, Bilim İnsanlarını Şaşırttı
Yeni Keşif: Beyinde Maneviyatın Merkezlendiği Bölge, Bilim İnsanlarını Şaşırttı
/Uzmanlar Futbol Taraftarlarının Davranışlarının Ardındaki Bilimsel Gerçeği Açıklıyor/Uzmanlar Futbol Taraftarlarının Davranışlarının Ardındaki Bilimsel Gerçeği Açıklıyor