NASA: Ay Küçülüyor, Güney Kutbu Yakınlarında Kabuğu Kırılıyor
Yeni bir çalışmada, NASA bilim insanları Ay’ın Güney Kutbu yakınlarında küçük Ay sarsıntıları, faylar ve toprak kaymaları kaydetti. Ay’ın içi yavaş yavaş soğuyup büzüldükçe, kabuğu çatlar ve Ay sarsıntılarına neden olur.
Bu sarsıntılar, NASA’nın Ay’a astronot indirecek ilk görev olan Artemis III’ün inişi için seçtiği alanların yakınlarında bulundu.
Bilim insanları Ay’ın sıkışmasının iki nedeni olduğunu belirtiyor: Ay’ın hala sıcak olan çekirdeği soğuyor ve Dünya’nın gelgit kuvvetlerinden etkileniyor.
Makalenin başyazarı Tom Watters, “Modellememiz, güney kutup bölgesinde güçlü yer sarsıntılarına neden olabilecek sığ Ay depremlerinin, mevcut faylar boyunca kayma veya yeni bindirmelerin oluşması sonucu mümkün olabileceğini göstermektedir” diyor.
“Ay’da kalıcı yapı yeri planlanırken, yakın zamandaki bindirmelerin küresel dağılımı, potansiyel etkinlikleri ve devam eden küresel sıkışmanın bir sonucu olarak yeni bindirmelerin oluşma olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır.”
LRO uydu aracındaki bir kamera, Ay’da yaygın olarak binlerce nispeten küçük, genç bindirme fayları tespit etti.
Yarıklar küçük basamaklara benzeyen kayalık yeryüzü şekilleridir. Sıkıştırma kuvvetlerinin kabuğu kırdığı ve fayın bir tarafındaki kabuğu yukarı doğru iterek diğer tarafa doğru ittiği yerde oluşurlar. Ay’ın küresel sıkışmasına, hala sıcak olan iç kısmının soğuması ve Dünya’nın gelgit kuvvetleri neden olmaktadır.
Fayların oluşumuna sığ ay sarsıntıları şeklinde sismik aktivite eşlik eder. Bunlar Apollo astronotları tarafından yerleştirilen bir dizi sismometre olan Apollo Pasif Sismik Deneyi tarafından kaydedilmiştir. Kaydedilen en güçlü Ay sarsıntısının merkez üssü güney kutup bölgesindeydi.
Shackleton Krateri’nin duvarları heyelanlarla kaplıdır
Ekip ayrıca Ay’ın güney kutup bölgesindeki yamaçların stabilitesini de modelledi ve bazı bölgelerin hafif sismik sarsıntılar nedeniyle bile regolit toprak kaymalarına eğilimli olduğunu tespit etti.
Shackleton Krateri de dahil olmak üzere sadece bu bölgeler, orada bol miktarda bulunduğu düşünülen buz nedeniyle en çok ilgi çeken bölgelerdir.
Makalenin yazarlarından René Weber, “Gelecekteki insan faaliyetleriyle ilişkili sismik tehlikeyi daha iyi anlamak için sadece Güney Kutbu’nda değil, Ay’ın tamamında sismik verilere ihtiyacımız var” diyor.
“Yaklaşan Farside Seismic Suite gibi görevler Apollo sırasında yapılan ölçümleri genişletecek ve Ay’ın küresel sismisitesi hakkındaki bilgilerimize katkıda bulunacaktır.”
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: NASA: Ay Küçülüyor, Güney Kutbu Yakınlarında Kabuğu Kırılıyor