Kuvvet Genleri Hastalıklara Karşı Koruyor ve Erken Ölüm Riskini Azaltıyor
Finlandiya’da 340.000’den fazla kişi üzerinde yapılan türünün en büyük örneği bir araştırmaya göre, bazı insanlar kendilerini doğal olarak daha güçlü kılan genlere sahip.
Kas gücü oluşturmak için sağlam bir temele sahip olmanın yanı sıra, el kavrama gücüne yatkınlığı en yüksek olan bireylerin yaygın hastalıklara yakalanma riskinin yüzde 23’e kadar daha düşük olduğu ve daha uzun bir yaşam beklentisine sahip oldukları tespit edildi.
Çalışmanın bulguları, kas gücü ve zayıflığına ilişkin kişiselleştirilmiş genetik ayrıntıların, doktorların belirli sağlık koşulları açısından kimlerin risk altında olduğunu belirlemelerine yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Finlandiya’daki Jyväskylä Üniversitesi’nden bir spor bilimci olan ilk yazar Päivi Herranen, “Bildiğimiz kadarıyla bu çalışma, kas gücü için genetik yatkınlık ile çeşitli hastalıklar arasındaki ilişkiyi bu ölçekte araştıran ilk çalışmadır” diyor.
Ekip, kas gücünü etkileyen genetik faktörlerin sağlıklı yaşlanmada rol oynayabileceğini düşünüyor. Kas gücü, özellikle de el kavrama gücü, yaşa bağlı hastalıkları ve yaralanmaları yönetme becerimizi etkiliyor ve kanıtlar el kavrama gücünün güçlü bir genetik bileşeni olduğunu gösteriyor.
Bu araştırma değerli bilgiler sunarken, Herranen ve Jyväskylä Üniversitesi ve Helsinki Üniversitesi’nden meslektaşları, fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı faktörlerinin sağlık sonuçlarını etkilemek için genetik yatkınlıklarla nasıl etkileşime girdiğini daha fazla araştırmamız gerektiğini vurguluyor.
Sağlık ve genetik bilgileri içeren Fin biyobankalarının uluslararası bir işbirliği olan FinnGen veri setinden 342.443 kişiyi incelediler. Katılımcılar 40 ila 108 yaşları arasındaydı ve yüzde 53’ünü kadınlar oluşturuyordu.
Çalışma tasarımı ve iş akışı. (Herranen ve diğerleri, The Journals of Gerontology: Series A, 2024)
Herranen ve ekibi, yüz binlerce genetik varyantın tahmini etkilerini özetleyen tek bir ölçü olan ve yakın zamanda geliştirilen poligenik skoru (PGS) kullandı.Genleri daha güçlü veya daha zayıf el kavrama gücüne (HGS) yatkın olan insanları karşılaştırdılar ve bunun ölüm oranı ve Finlandiya’nın en yaygın bulaşıcı olmayan hastalık ve durumlarından bazıları dahil olmak üzere 27 sağlık sonucu riskini nasıl etkilediğini incelediler.
Hastalıklar ve durumlar kalp ve akciğer hastalıkları, kas-iskelet ve bağ dokusu bozuklukları, kanserler, düşme ve kırıklar ile zihinsel ve bilişsel bozuklukları kapsamaktadır.
El kavrama gücü için daha yüksek bir poligenik skorun (PGS HGS) kardiyovasküler nedenlere bağlı daha düşük bir ölüm riski ve etkileri küçük olsa da herhangi bir nedene bağlı daha düşük bir ölüm riski ile ilişkili olduğunu buldular.
Daha yüksek PGS HGS’ye sahip kişilerin ölçülen koşulların çoğunu geliştirme olasılığı da daha düşüktü. Örneğin, daha yüksek PGS HGS her iki cinsiyette de daha düşük depresyon riski ile ve kadınlarda daha düşük BMI ile ilişkiliyken erkeklerde ilişkili değildi.
En önemli etki poliartroz (dejeneratif bir eklem hastalığı) ve vasküler demansta (genellikle felçler nedeniyle beyne giden kan akışının kısıtlanmasından kaynaklanan demans) görülmüştür. PGS HGS için en düşük beşte birlik dilimde yer alanlarla karşılaştırıldığında, en yüksek beşte birlik dilimde yer alanların poliartroz riski yüzde 23, vasküler demans riski ise yüzde 21 daha düşüktü.
Yazarlar yayınladıkları makalede “Sonuçlarımıza göre kas gücü, bilişsel işlevler ve depresif bozukluklar kısmen aynı genetik arka plan tarafından düzenleniyor olabilir” diyor ve sonuçlarının “yaşam boyu yeterli kas gücünü korumanın önemini vurguladığını” ekliyorlar.
PGS HGS, iskemik kalp hastalığı, felç ve femur kırığı gibi ciddi olumsuz sağlık olaylarından ne kadar iyi kurtulduğumuzu etkilemiyor gibi görünmektedir; analizlerine dahil edilen ölüm olasılığı, olayı takip eden yıl içinde artmaktadır.
Herranen, “Daha yüksek kas gücü için genetik bir yatkınlık, bir bireyin ciddi sıkıntılardan sonra iyileşme veya tamamen geri dönme yeteneğinden ziyade, yaşlanma sırasında meydana gelen patolojik değişikliklere karşı direnme ve kendini koruma konusundaki içsel yeteneğini yansıtıyor gibi görünüyor” diye açıklıyor.
Ekip, PGS HGS’nin tek başına kullanılmasının klinik ortamlarda yararlı olmayacağını öne sürüyor. Bununla birlikte, kas gücü ve sağlık sorunları arasındaki bağlantının doğrudan nedenlerden mi yoksa ortak genetik ve çevresel faktörlerden mi kaynaklandığını keşfetmek için gelecekteki araştırmalar için değerli olabilir.
Araştırmacılar, “Fiziksel aktivite gibi yaşam tarzının, insanın hastalıklara karşı koyma kapasitesini nasıl değiştirdiğini ve sağlık üzerindeki etkilerinin kas gücü için genetik yatkınlık nedeniyle farklılık gösterip göstermediğini incelemek için kullanılabilir” sonucuna varıyor.
“Bir bireyin kas gücü için genetik yatkınlığının egzersiz tepkilerini ve eğitilebilirliği etkileyip etkilemediğini belirlemek için daha fazla araştırmaya da ihtiyaç vardır.”
Kaynak: https://www.sciencealert.com
Derleyen: Figen Berber
İnsanüstü Bir Genetik Mutasyon İnsan Evrimini Yeniden mi Yönlendirdi?