Nature Communications dergisinde yayınlanan bir vaka çalışmasında, dünyada ilk genetiği değiştirilmiş virüs kullanılarak, ölümcül antibiyotik dirençli bakteri enfeksiyonu tedavi edildi. Başarılı tedavi sayesinde , bu tedavinin daha büyük klinik denemeler ve çeşitli hastalar için tedavi edilmesi için imkan doğdu.
Bakteriyofajlar, genelde faj olarak da bilinen bir virüs türüdür ve bakterileri öldürürler.Yüz yıldan fazladır bu viral ajanların antibakteriyel aktivitesi araştırılsa da antibiyotiklerin keşfiyle araştırmalar durmuştur. Fakat son yıllarda giderek artan antibiyotik dirençli bakteri artışıyla fajların potansiyeli yeniden keşfedildi.
Pittsburgh Üniversitesi Howard Hughes Tıp Enstitüsü’nden Graham Hatfull, onlarca yıldır dünyanın farklı yerlerinden fajlar toplayarak bir koleksiyon oluşturdu. SEA-PHAGES adı verilen projenin 2017’de birden seyrini değiştirdi. “Bu koleksiyonun biyolojiye dair pek çok sorunun adresi olabileceğine dair bir hisse sahiptim. Fakat bugüne kadar bu fajların tedavi amacıyla kullanılabileceğini düşünmemiştik,” diyor Hatfull.
Antibiyotik Dirençli Enfeksiyon Hastalarında Denendi
Kistik fibrozdan muzdarip iki hastada, akciğer naklinden sonra antibiyotik dirençli bakteriyel enfeksiyonlar( Mycobacterium ) oluşmuştu. İşte Hatfull’la iletişime geçen doktorlar bu büyük faj koleksiyonunun, genç hastalardaki bakteriyel suşla savaşabileceğine dair umut beslediler.
Birkaç boyunca hastalardan gelen bakteri numuneleriyle çalışan Hatfull’un ekibi hastalardan birindeki bakteriyel enfeksiyonları hedefleyen bir bakteriyofaj buldu. Maalesef diğer hasta için çok geçti, hafta bundan birkaç hafta önce enfeksiyondan öldü. Ekip diğer hastanın bakteriyel suşuna odaklanarak 3 potansiyel fajı belirledi.
Sonra bu fajlardan ikisinin bakteri öldürme verimini arttırmak için genetik düzenleme yapıldı ve sonra bu üç virüsten bir dozda milyarlarca faj içeren bir bakteriyel kokteyl hazırlandı.
Tedavi sonrası inanılmaz bir başarı elde edilse bazı külfetler doğdu. Hasta ilerleyen 6 ayda, ciltteki topikal tedavilere ek günde iki kez intravenöz enfüzyon aldı.
Tedaviden 6 hafta sonra hastanın karaciğerinde enfeksiyonun tümüyle yok olduğu gösterildi. Fakat hastanın vücudundaki yüzeysel enfeksiyonlar tedaviye daha yavaş cevap verdi. Vücuttaki tüm enfeksiyonların büyük kısmı gitti, ancak bir kaç cilt nodülü kaldı. Elde edilen bu sonuçlar faj tedavilerinin geleceğini parlak olduğunu gösteriyor.
Bu tedavinin en zor yanı ise kişisel doğayla alakalı olması. Araştırmacılardan oluşan bir hasta için aylarca tedavi geliştirmek zorunda kalıyor. Ayrıca her zaman bakteriyel enfeksiyonları hedefleyen bir faj kokteyli türünü bulmak zorlayıcı olabilir.
Ayrıca bu çalışmanın büyük bir klinik çalışma olmadığını ve yaltılmış bir vaka çalışması olduğunu da belirtmekte fayda var. Bu nedenle hastanın iyileşmesinin doğrudan sebebinin faj terapisi olup olmadığı veya diğer hastalarda için işe yarayacağı belli değil.
Yine de bu tedaviye iyi tarafından bakarsak yan etkilerin nerdeyse yok olduğunu ve araştırmacıların bakterilerin faj saldırısına karşın bir direnç geliştirmediğini rapor ettiğini belirtmekte fayda var. Araştırmada Nature Communications dergisinde yayınlandı.
Gerçek Bilim