Everest Dağı Neden Büyüyor? Anormal Yüksekliğinin Ardındaki Gerçek
UCL araştırmacılarının yaptığı yeni bir çalışma, Everest Dağı’nın yükselmeye devam ettiğini gösteriyor. Araştırmaya göre, Everest Dağı, yakındaki bir nehir sisteminin neden olduğu erozyon sonucu normalde olması gerekenden 15 ila 50 metre daha uzun olabilir. Bu süreç, dağın yılda yaklaşık 2 milimetre büyümesine yol açıyor.
Nehir Erozyonu Everest Dağı’nı Nasıl Yükseltiyor?
Nature Geoscience dergisinde yayımlanan çalışmada, Everest Dağı’ndan yaklaşık 75 kilometre uzaklıktaki bir nehir ağının erozyon yoluyla büyük miktarda toprak ve kaya aşındırdığı tespit edildi. Bu kara parçası kaybı, izostatik geri tepme adı verilen bir etki ile yerkabuğunun yukarı doğru yaylanmasına neden oluyor. Sonuç olarak, Everest Dağı’nın son 89.000 yılda yüksekliği 15 ila 50 metre arasında arttı.
Everest’in Anormal Yüksekliği: Neden Bu Kadar Yüksek?
Everest, 8.849 metre yüksekliği ile dünya üzerindeki en yüksek dağdır. Ancak çevresindeki diğer zirvelere göre anormal derecede yüksektir. Yakındaki Lhotse, K2 ve Kangchenjunga dağları ile karşılaştırıldığında, Everest’in bu anormal yüksekliği, bölgedeki nehirlerin erozyonuna bağlı izostatik geri tepme süreciyle açıklanabilir. Arun Nehri’nin geniş miktarda toprak ve kaya yıkaması, Everest’in yukarı doğru “yüzer” gibi yükselmesine katkıda bulunuyor.
Everest Dağı’nın Devam Eden Büyümesi
Everest Dağı, yakındaki Arun Nehri’nin aşındırıcı gücünden etkilenerek büyümeye devam ediyor. Yapılan çalışmalar, Arun Nehri’nin Kosi Nehri ağıyla birleşmesinden bu yana geçen 89.000 yıl boyunca Everest’in yaklaşık 15 ila 50 metre arasında büyüdüğünü ortaya koydu. GPS verileri, dağın yılda yaklaşık 2 milimetre yukarı doğru büyüdüğünü gösteriyor.
Arun Nehri’nin Everest Üzerindeki Etkisi
Arun Nehri, Everest Dağı’nın doğusundan akarak aşağıda Kosi Nehri ile birleşiyor. Bu nehir sistemi, bölgedeki en önemli erozyon güçlerinden biri olarak kabul ediliyor. Yukarı akışta düz bir vadi oluşturan Arun Nehri, daha sonra güneye döner ve dik bir yamaçtan akar. Bu dik akış, çevredeki manzarada önemli bir değişiklik yaparak Everest’in ve komşu zirvelerin yükselmesine neden oluyor.
İzostatik Geri Tepme ve Himalayalar’daki Diğer Zirveler
Everest Dağı ve komşu zirveler, izostatik geri tepme etkisiyle yükseliyor. Bu süreç, sadece Everest’i değil, Lhotse ve Makalu gibi diğer yüksek zirveleri de etkiliyor. Erozyonun hızlandığı bu bölgede, Makalu Dağı en yüksek yükselme oranına sahip. Bölgede yapılan ölçümler, izostatik geri tepmenin etkisini doğruluyor.
Himalayalar’daki Yükselme Dinamikleri
Arun ve Kosi nehirlerinin erozyon oranları analiz edildiğinde, yaklaşık 89.000 yıl önce bu nehirlerin birleşmesi sonucunda büyük miktarda toprak ve kaya aşındığı tespit edilmiştir. Bu süreç, dağların daha fazla yükselmesine yol açtı. Dağların zirvelerini yukarı doğru iten izostatik geri tepme, Everest’in anormal yüksekliğinin ardındaki temel mekanizmadır.
Everest Dağı’nın Dinamik Yükselişi
Çalışmanın yazarlarından Dr. Xu Han, Everest’in anormal yüksekliğini yerkabuğu ile nehirler arasındaki dinamik etkileşimle açıklıyor. Nehirler aşındıkça, dağın altında biriken basınç onu yukarı doğru iter ve Everest’i, normalde olduğundan daha yüksek hale getirir. Bu etkileşim, Everest’in büyümesine devam edeceğini gösteriyor.
Sonuç: Everest Dağı Neden Büyüyor?
Everest Dağı, çevresindeki nehirlerin aşındırıcı gücü ve izostatik geri tepme etkisiyle büyümeye devam ediyor. Gelecekte de bu süreç, Everest ve komşu zirvelerin yükselmeye devam etmesine yol açabilir.
Derleyen: Deniz KAFKAS
Kaynak: Everest Dağı Neden Büyüyor? Anormal Yüksekliğinin Ardındaki Gerçek
Güney Afrika’nın Yerli Halkları ve 10.000 Yıllık Ataları Arasındaki Genetik Bağ
Güney Afrika’nın Yerli Halkları ve 10.000 Yıllık Ataları Arasındaki Genetik Bağ