Bilim insanları Dünya Tarihinden Milyonlarca Yılın Nerede Kaybolduğunu Cevapladı
“Uygunsuzluklar” ya da “uyumsuzluklar” olarak bilinen gizemli kaya oluşumlarında, Dünya’nın milyonlarca yıllık tarihi basitçe kayıptır. Ve bilimin bu soruya bir cevabı var.
Toprak katmanları Dünya tarihinin kayıtlarını tutar ve bilim insanları ne kadar derine inerlerse, zamanda o kadar geriye “yolculuk” yaparlar.
ABD’deki Büyük Kanyon’un dik, katmanlı pastayı andıran duvarlarını düşünün; bunlar genellikle bu sürecin bir örneği olarak gösterilir. Ancak Dünya yüzeyinin tamamı dünyamızın tarihini barındırmıyor.
Gezegenimizde ne kadar kazarsanız kazın hiçbir şey bulamayacağınız bölgeler vardır: yüz milyonlarca yıl tarihten “silinmiş” ya da “unutulmuştur”.
Gezegenimizin jeolojik tarihindeki “uyumsuzluk” olarak adlandırılan bu boşluklar, tamamen farklı zaman dilimlerine ait kaya katmanlarında bulunur.
Birbirlerinin üzerine otururlar ve bazen bir milyar yıldan daha uzun bir süreyle ayrılırlar. Yani, kabaca söylemek gerekirse, bazı güçler bir şekilde tüm çağlar boyunca tortu oluşumunu engellemiştir.
Bu tutarsızlıklar ilgi çekicidir – kayıp bir geçmiş, belki de Dünya’nın ve yaşam formlarının evrimi hakkında gizemlerle doludur. Ancak bu boşluklar bilim insanlarının gezegenimizi daha iyi anlamalarına da yardımcı olacaktır.
Jeolog Rebecca Flowers, “Resmin ne ölçüde eksiksiz olduğu Dünya’nın tortularına bağlı, ancak bunlar yer yer parçalı ve büyük alanlar erozyon nedeniyle kayboldu” dedi. Erozyon gibi yüzey süreçleri ile derin süreçlerin yanı sıra biyolojik, iklimsel ve çevresel süreçler arasındaki ilişkiyi anlamamız gerekiyor.”
Flowers, Dünya tarihindeki “boşluklara” yeni bir bakış açısı sunan bir çalışmanın baş yazarıdır.
Boşluk yaklaşık 550 milyon yıl öncesine uzanıyor ve bu dönem karmaşık yaşam formlarının ortaya çıkışından önce, sadece mikroorganizmaların var olduğu bir milyar yıl öncesine kadar uzanıyor.
Katmanların daha önce, 715 ila 640 milyon yıl önce kar ve buz zemindeyken erozyon nedeniyle kaybolduğu düşünülüyordu.
Ancak Flowers ve meslektaşları “beyaz noktanın” “bölgesel tektonik özelliklerden” kaynaklandığını öne sürüyor. Bilim insanları bu sonuca, Colorado’daki Pikes Peak Dağı’nda bulunan bir granit çıkıntısındaki uyumsuzluğu inceleyerek ulaştı.
Ancak geçmişe ait kayıp kayıtların bulunduğu tek yer burası değil. Büyük uyumsuzluklar farklı zaman dilimlerinde ve farklı nedenlerle oluşmuştur.
Boşlukların nedenlerini anlamak için bilim insanları, katmanların termal geçmişini yeniden yapılandırmak için kullanılabilecek mineral ve kaya kristali – hematit ve zirkon – örneklerini inceledi.
Sonuçlar, Pikes Peak’in eski kayalarının kar ve buzdan önce aşındığını ve bu nedenle “buzul erozyonu ile yok olamayacağını” gösterdi.
Bilim insanları ayrıca, Büyük Uyumsuzluk ile ilişkili erozyonun, yaklaşık 541 milyon yıl önce karmaşık yaşam formlarının aniden ortaya çıkması olan Kambriyen patlamasını mümkün kılan besinleri Dünya’ya sağlamış olabileceği hipotezini de sorguladı.
Flowers şöyle açıklıyor: “Eğer erozyon Kambriyen patlamasından birkaç yüz milyon yıl önce meydana geldiyse, bu durum bu olayların birbiriyle ilgisiz olduğunu gösteriyor. Sonuçlarımız, Colorado’daki Pikes Peak’te Büyük Uyumsuzluk erozyonunun Kambriyen patlamasından birkaç yüz milyon yıl önce oluştuğunu gösteriyor”.
Araştırmacılar, kar çağından yaklaşık bir milyar yıl önce var olan bir süper kıta olan Rodinia’nın oluşumu ve parçalanmasıyla ilişkili tektonik süreçlerin Pikes Peak’teki Büyük Uyumsuzluğa neden olmuş olabileceğine inanıyor. Ancak bundan emin olmak için daha fazla araştırma yapılması gerekecek.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Bilim insanları Dünya Tarihinden Milyonlarca Yılın Nerede Kaybolduğunu Cevapladı
Çin’de 5 Metrelik Ejderha Fosili Keşfedildi: Bu Yaratık 240 Milyon Yıl Önce Yaşıyordu