Beynin Hangi Olayları Hatırlayıp Hangilerini Silmeyi Nasıl Seçtiği Keşfedildi
İnsan hafızası gerçek bir gizemdir. Hayatın bazı anları, bilmediğimiz bir nedenden dolayı, üzerinden ne kadar zaman geçmiş olursa olsun, aklımızda net olarak kalabiliyor: örneğin okuldan veya üniversiteden mezuniyet, bir arkadaşın düğünü, üzerinden yıllar geçmesine rağmen dün olmuş gibi hafızalarda canlanabiliyor.
O andan bu yana zaten onlarca yıl geçti. Önceki günün gerçek bölümleri artık o kadar net değil ya da tamamen hafızadan silinmiş durumda. Bilim insanları bunun neden olduğunu anlamaya karar verdi ve görünüşe göre cevabı bulmuşlar.
20 yıl önce dinlediğiniz bir şarkının sözlerini mutlaka hatırlıyorsunuzdur. Beyniniz neden bunu size unutturmaya çalışmıyor?
İşte beynin anıları nasıl seçtiğine dair başka bir örnek: Okulda veya üniversitede hepimiz sınavları geçmek için gerekli bazı bilgileri öğrendik. Hala kafanda öğrendiğin bir şey var mı? Bunun pek olası olmadığını düşünüyoruz.
New York Üniversitesi’nden sinir bilimcilerin yakın zamanda keşfettiği gibi, gerçekleştikten kısa bir süre sonra üzerinde düşünmeye vakit ayırdığımız olaylar, hafızamızda uzun süre kalacak.
Beyin anıları nasıl seçer?
Çalışma laboratuvar fareleri üzerinde gerçekleştirildi: uzmanlar gün boyunca deneklerin beyin aktivitelerini analiz etti. Atıştırmalık bulmak amacıyla bir labirentte gezinmeye çalışan hayvanların hipokampal bölgesindeki yaklaşık 500 sinir hücresini kaydetmek için çift taraflı silikon problar kullandılar.
Hipokampus, hafızanın pekiştirilmesi sürecinde, yani bilginin kısa süreli hafızadan uzun süreli hafızaya geçişinde önemli bir rol oynar. Bunun nedeni, hipokampusun yeni anıların ve çağrışımların oluşumunda yer alması ve aynı zamanda uzayda gezinmeye yardımcı olmasıdır.
Hipokampusun hasar görmesi bu işlevleri bozabilir. Fareler hedefe ulaşıp ikramdan keyif aldıklarında, beyinlerinde “yüksek dalga dalgaları” adı verilen tutarlı bir nöron modeli oluşturuldu.
Bu fenomen adını bir noktada hipokampustaki nöronların neredeyse yüzde 15’inin aniden ateşlenmesi ve araştırmacıların elektrotlardan elde ettiği sinirsel bilgi grafiğinde bir dalga yaratmasından alıyor.
Birkaç saat sonra, fareler uyurken, bu elektrotlar bir kez daha buna karşılık gelen bir dizi keskin dalgalanmayı kaydetti. Bilim insanları bu olguyu, deneklerin “yaşanan olayı bir gecede binlerce kez tekrarlamaları”yla açıkladı.
Bu “dalgalanmalar” bilinçsizce meydana geldi, ancak deneyin yazarları, bir kişinin, gerçekleştiği gün geçmiş bir olayı yansıtarak uzun süreli hafıza oluşma olasılığını artırabileceğine inanıyor.
Çalışmanın yazarları şu sonuca varmıştır: “Eğer bir film izliyorsanız ya da bir kitap okuyorsanız ve konuyu hatırlamak istiyorsanız, sonrasında yürüyüşe çıkıp konuyu kafanızda yeniden canlandırmanız daha iyi olur.”
“Yüksek dalga titreşimi” oluşturmayan olayların kalıcı anılar oluşturmada başarısız olduğunu belirtmek önemlidir.
Memelilerin neden böyle bir sistem geliştirdiği bir sır olarak kalmaya devam ediyor, ancak çalışmanın yazarlarının belirttiği gibi bu keşif, keskin nöronal dalgalanmaları düzenleyerek hafızayı geliştirecek ve hatta travmatik olayların anılarını yok edecek yöntemler oluşturmaya yardımcı olabilir.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Beynin Hangi Olayları Hatırlayıp Hangilerini Silmeyi Nasıl Seçtiği Keşfedildi
Tardigrad Proteinleri İnsan Hücrelerinin Yaşlanmasını Yavaşlatıyor