Mars’ta İlk Kez Şimşek Tespit Ettik
Bilim insanları, iki Mars yılı boyunca 28 saatlik kayıtları analiz ederek elektrik sinyallerini dinlediler.
Mars’taki toz şeytanları elektrik akımları üretiyor olabilir ve bilim insanları bunların kurak araziye çarptığını ilk kez keşfetmiş olabilir.
Gezegen bilimcileri, Perseverance gezgini tarafından kaydedilen ses ve elektrik sinyallerinde Mars’ta yıldırım olduğuna dair yeni kanıtlar tespit etti ve bu da Kızıl Gezegen’in tozlu yüzeyinin elektriklenmeye neden olduğunu gösteriyor. Gökbilimciler uzun zamandır Mars’ta yıldırımın var olduğunu varsayıyor, ancak şimdiye kadar buna dair doğrudan bir kanıt bulamadılar. Çarşamba günü Nature dergisinde yayınlanan yeni çalışma , Mars atmosferine dair anlayışımızı daha da derinleştiriyor ve komşu gezegene gelecekte insan liderliğinde gerçekleştirilecek görevler için çıkarımlar sağlayabilir.
Şimşek iki kere düşmez
NASA’nın Perseverance keşif aracı Şubat 2021’de Mars’a indi ve gezegenin seslerini kaydetmek için bir mikrofonla donatıldı . Yeni çalışmanın arkasındaki araştırmacı ekibi, keşif aracının SuperCam mikrofonu tarafından kaydedilen 28 saatlik kayıtları analiz etti.
Ekip, Mars’taki sesleri dinleyerek kayıtlarda yıldırımın karakteristik özelliği olan parazit ve akustik imzalar tespit etti. İki Mars yılı (Dünya’da neredeyse dört yıl) boyunca toplam 55 olay tespit edildi. Yıldırımın tespit edildiği zamanların çoğu, Mars’taki kuvvetli rüzgarlar, toz fırtınaları ve toz fırtınalarıyla ilişkiliydi. Çalışma, rüzgarın yıldırımın tetiklenmesinde önemli bir rol oynadığını öne sürüyor.
Dünya’nın aksine, Mars’ın atmosferi kasırgaları taşıyamayacak kadar incedir. Bunun yerine, gezegenin yüzeyine yakın hava ısınıp daha soğuk ve yoğun havayla buluşmak üzere yükseldikçe dönmeye başlar. Daha fazla hava sütuna katıldıkça, hem hızlanır hem de toz bulutu oluşur ve dönen bir toz şeytanı oluşur . NASA’nın Viking görevi, 1970’lerde Mars’taki şeytanları ilk tespit eden görevdi ve tozlu fenomen daha sonra Curiosity ve Perseverance keşif araçları tarafından kaydedildi.
Dünya’da yıldırımlar genellikle gök gürültülü fırtınalarla birlikte düşer. Ancak Dünya’daki toz fırtınaları da benzer bir sürtünme oluşturarak bazen elektrik yükleri üretir; gök gürültülü bulutların içindeki su ve buz yerine toz parçacıkları birbirine sürtünür. Bu sürtünme yükleri biriktirir ve artan birikim yıldırım şeklinde açığa çıkabilir.
Bu nedenle bilim insanları, Mars’ta yıldırım veya atmosferdeki elektrik deşarjlarının meydana geldiği teorisini ortaya attılar. 2009 tarihli bir çalışma , Kızıl Gezegen’deki toz fırtınaları sırasında elektrik deşarjlarına dair işaretler buldu ve bu da kuru yıldırım için bir kanıt olduğunu düşündürdü. Ancak, takip eden araştırmalar, kuru yıldırım olarak adlandırılan bu fenomene dair radyo kanıtları tespit edemedi.
Yeni çalışma, elektrik deşarjlarının ürettiği akustik verilere dayanarak Mars’ta yıldırımın benzeri görülmemiş bir doğrudan tespitini sunuyor. Çalışmanın arkasındaki bilim insanları, Fransa’daki Astrofizik ve Planetoloji Araştırma Enstitüsü’nden Baptiste Chide liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, elektrostatik deşarjların hem gezici keşif araçları hem de Kızıl Gezegen’e yapılacak gelecekteki astronot görevleri için tehdit oluşturabileceğini belirtiyor.
Araştırmacılar, “Bu deşarjların daha iyi anlaşılması, gelecekteki kaşiflerin (robotlar veya astronotlar) bunların etkilerinden korunmasına yardımcı olacak” diye yazdı.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Mars’ta İlk Kez Şimşek Tespit Ettik