Sürpriz Keşif Akrep ve Örümceklerin Bilinen En Eski Atasını Ortaya Çıkardı
Yaklaşık yarım milyar yıl önce Dünya denizlerinde yüzen parçalı küçük bir canlının örümceklerin, akreplerin ve at nalı yengeçlerinin büyükbabası olduğu belirlendi.
Setapedites abundantis adı verilen ve yaklaşık 5 milimetre uzunluğunda minicik bir yaratık olan bu canlı, 478 milyon yıl önce bir zamanlar bugünkü Fas’ı kaplayan bir okyanusta yaşamış.
Şimdi, ilk keşfedilmesinden 20 yıldan fazla bir süre sonra fosillerini analiz eden paleontologlar, bunun eklembacaklı Euchelicerata kladına ait olduğunu fark ettiler.
“Başlangıçta bu fosili sadece tanımlamak ve isimlendirmek niyetindeydik. Bu kadar çok sır barındıracağı konusunda hiçbir fikrimiz yoktu” diyor İsviçre’deki Lozan Üniversitesi’nden paleontolog Lorenzo Lustri.
“Bu nedenle, dikkatli gözlemler ve analizlerden sonra, evrimsel yaşam ağacındaki önemli bir boşluğu da doldurduğunu fark etmek heyecan verici bir sürpriz oldu.”
Setapedites abundantis’in bir sanatçı izlenimi. (Elissa Sorojsrisom)
Eklembacaklılar, böcekleri, miyapodları, kabukluları ve araknidleri kapsayan ve birlikte dünyadaki hayvan yaşamının yaklaşık yüzde 75’ini temsil eden çok çeşitli ve bol miktarda omurgasız hayvan grubudur. Bu grup içerisinde alt gruplar bulunmaktadır. Chelicerates, avını kavramak ve zehirlemek için kullanılan diş veya kıskaç şeklindeki ağız parçalarına (chelicerae) sahip eklembacaklılardır.
Bu grup örümcekler, akrepler, at nalı yengeçleri, akarlar ve kenelerin yanı sıra deniz akrepleri gibi soyu tükenmiş birkaç grubu da içerir. Ancak bu farklı hayvanların ne zaman ve nasıl ayrıştığından ve eklembacaklıların geri kalanından farklı evrimsel yollarına başladıklarından tam olarak emin değiliz.
Setapedites abundantis ilk olarak 2000’li yılların başında Fas’ta Fezouata Şeyli olarak bilinen bir oluşumda ortaya çıkarıldı. Aslında türün en bol bulunan fosiliydi, ancak fosilleri incelemek ve karakterize etmek zaman alan bir iş ve araştırmacıların ona ulaşması biraz zaman aldı.
Lustri ve meslektaşları, bir zamanlar deniz tabanındaki alüvyon olan yumuşak, ince şeylde mükemmel bir şekilde korunmuş olan yaratığın birkaç fosilleşmiş örneğini inceledi. Ve hayvanın arka kısmında biramous (iki dallı) uzantılar adı verilen anatomik özellikler buldular.
Setapedites abundantis üzerindeki uzantıları kataloglayan diyagram. (Lusti et al., Nat. Commun., 2024)
Bu uzantılar ve konumları, araştırmacıların türü Offacolidae ailesinin bir üyesi olarak güvenle yerleştirmelerini sağladı – sadece bir başka türü içeren bir cins, 444 ila 420 milyon yıl önce Silüryen döneminde yaşayan Offacolus kingi
Offacolidae ökelikeratlardır, yani Setapedites abundantis artık eklembacaklı aile ağacının bu özel dalının bilinen en eski üyesini temsil etmekte ve erken eklembacaklılar ile ökelikeratalar arasındaki boşluğu doldurmaktadır.
Şimdilik fosilin konumu belirlendi. Bir sonraki adım, benzersiz özelliklerinin ortaya çıkışını ve evrimini ve dolayısıyla bugün bildiğimiz ve sevdiğimiz örümceklere nasıl sahip olduğumuzu daha iyi anlamak için onu daha fazla incelemektir.
Kaynak: https://www.sciencealert.com
Derleyen: Figen Berber