Dünya’nın Kimyasal Evrimi Hakkındaki Bilgilerimizi Sarsan Yeni Keşif
Dünya’nın mantosunun kimyasal homojenliği daha önce düşünülenden daha büyüktür.
Yakın zamanda Nature Geoscience dergisinde yayınlanan volkanik sıcak noktalara ilişkin bir değerlendirmeye göre, ister Hawaii’de, ister Samoa’da ya da İzlanda’da patlasın, sıcak noktalardan çıkan lavlar büyük olasılıkla Dünya’nın mantosundaki dünya çapında tek tip bir rezervuardan kaynaklanıyor.
Bulgular, Dünya’nın mantosunun kimyasal olarak daha önce düşünülenden çok daha tekdüze olduğunu ve lavların benzersiz kimyasal “tatlarını” ancak yüzeye doğru ilerledikçe kazandıklarını göstermektedir.
Manto Homojenliğine İlişkin Şaşırtıcı Bulgular
Kanada Araştırma Kürsüsü Başkanı olan Dr. Matthijs Smit, “Bu keşif, sıcak nokta lavları ve manto hakkındaki görüşlerimizi tam anlamıyla alt üst ediyor” dedi. “Bir bakıma, gittiği her yerde farklı şekilde gelişen ortak bir ataya sahip güzel ve çeşitli bir popülasyon gibi Dünya’nın lavları insanoğlunun kendisine çok benziyor.
Dünya’nın mantosunun araştırılması, doğrudan örneklenememesi nedeniyle karmaşık bir hal almıştır. Bilim insanları bunun yerine biraz yerbilimsel dedektiflik yapmak zorunda kalmaktadır; mantodan gelen ve dünyanın dört bir yanındaki okyanus volkanlarında püsküren lavların iz element ve izotop analizleri yoluyla gezegenimizin bu önemli bölümünü incelemektedirler.
Bu lavların bileşimindeki büyük farklılıklar ve magmanın izotop bileşiminin kaynağı ile yüzeyi arasında değişmediği varsayımı, mantonun farklı yaşlarda, farklı bölgelerde bulunan ve farklı süreçlerle oluşan farklı rezervuarlar içerdiği genel görüşüne yol açmıştır. Dr. Smit ve eş yazar Dr. Kooijman tarafından yapılan gözlemler, gerçeğin oldukça farklı olabileceğini gösteriyor.
Magma Yollarına İlişkin Yeni Bilgiler
Dr. Smit, “Belirli bir dizi elemente bakarak, yüzeye çıkarken magma eriyikleri üzerinde etkili olan çeşitli süreçlerin kimyasal etkilerini ayırt edebildik ve tüm sıcak nokta lavlarının aslında aynı başlangıç bileşimini paylaştığını keşfettik” dedi. “Lavlar sadece farklı şekilde ortaya çıkıyor çünkü magmalar yükselirken farklı kaya türleriyle etkileşime giriyor.”
Dünya’nın mantosu, gezegenin hacminin yaklaşık yüzde 84’ünü oluşturan ve demir çekirdek ile yüzey kabuğu arasında yer alan erimiş ve yarı erimiş malzemeden oluşan kaynayan bir katmandır. Mantodan türeyen magma kabuğa nüfuz edip yüzeye püskürdüğünde lav olarak adlandırılır.
Mantonun neden yapıldığını bilmek, gezegenimizin nasıl oluştuğunu ve mantonun zaman içinde nasıl geliştiğini anlamamız için merkezi bir öneme sahiptir. Ayrıca mantonun neden bu şekilde davrandığına, levha tektoniğini nasıl yönlendirdiğine ve küresel element döngüsündeki rolünün ne olduğuna dair ipuçları da sağlayabilir.
Analiz, dünyanın okyanus bölgelerindeki sıcak nokta lavlarına tamamen yeni bir ışık tutmanın yanı sıra, kıtalardaki bazaltik lavlarla heyecan verici yeni bir bağlantıyı da ortaya çıkardı. Elmas taşıyan kimberlitleri içeren bu eriyikler, okyanus sıcak noktalarında bulunan magmalardan temelde farklıdır. Yine de aynı magma “atasına” sahip oldukları kanıtlanmıştır.
Dr. Smit, “Bu keşif, Dünya’nın kimyasal evrimine ilişkin modeller ve küresel element döngülerine bakış açımız söz konusu olduğunda oyunun kurallarını değiştirecek nitelikte” dedi. “Manto sadece daha önce düşünülenden çok daha homojen olmakla kalmıyor, muhtemelen artık “ilkel rezervuarlar” da içermiyor. Bir zamanlar verileri açıklamak için ihtiyaç duyulan, ancak manto konveksiyonu kavramıyla hiçbir zaman gerçekten uzlaştırılamayan varlıklar.”
Dr. Kooijman, “Bu model gözlemleri basit bir şekilde açıklıyor ve ileriye dönük küresel jeokimyasal araştırmalar için sayısız yeni hipoteze izin veriyor” dedi.
Kaynak: https://scitechdaily.com
Kayıp Şehir Yakınlarındaki Su Altı Dağından Dünya’nın En Uzun Manto Parçası Çıkarıldı