Ukrayna’da Tarihin En Eski Fildişi Aletleri Bulundu, 400.000 Yıl Öncesine Dayanıyor!
Savaştan zarar görmüş Ukrayna’da yapılan arkeolojik bir keşif, kelimenin tam anlamıyla tarih yazıyor. İnsanların çok değerli bir malzemeyi ilk kullanmaya başladığı tarihi yaklaşık 300.000 yıl geriye itiyor ve bir kez daha insan yaratıcılığının zamanla sınırlı olmadığını gösteriyor.
Milyonlarca yıl boyunca, ilk insanlar kemikleri şekillendirip aletlere dönüştürdüler. Fildişi söz konusu olduğunda, malzeme uzun zamandır arkeolojik kayıtlarda sembolik eserler ve aletlerle ilişkilendirilmiştir. Ancak yakın zamana kadar, bilinen en eski fildişi modifikasyonunun yaklaşık 120.000 yıl öncesine dayandığı düşünülüyordu. Ancak, Dr. Vadim Stepanchuk ve Dr. Oleksandr O. Naumenko’nun International Journal of Osteoarchaeology’de yayınlanan çığır açıcı bir çalışması, bu zaman çizelgesini önemli ölçüde uzattı. Ukrayna’daki Medzhibozh A’nın Alt Paleolitik bölgesinden gelen eserler üzerinde yaptıkları analiz, fildişinin ilk kullanımının 400.000 yıl kadar erken bir tarihte olduğunu ortaya koyarak önceki fikirleri kökten değiştirdi.
Avrupa Fildişi Kullanımının En Derin Tarihine
Ukrayna’nın Medzhybizh yakınlarındaki Güney Bug Nehri boyunca bulunan birkaç Paleolitik alandan biri olan Medzhibozh A, ilk olarak 2011 yılında ortaya çıkarıldı. Bu yer 2018’e kadar aralıklı olarak incelendi ve binlerce yıl süren hominin işgaline dair bir pencere sunuyor.
Çin’deki müzede saklanan Weifang fildişi mamut dişi.
Arkeologlar çeşitli stratigrafik katmanlardan 24 fildişi parçası çıkardılar. Bu parçalar üst katmanlarda bulundu ve elektron spin rezonansı (ESR) ve jeolojik ve faunal analizler kullanılarak yaklaşık 400.000 yıl öncesine tarihlendirildi. Başlangıçta, bu parçalar genel faunal kalıntılar arasında kataloglandı. Ancak laboratuvar analizi sırasında, sıra dışı özellikleri araştırmacıların dikkatini çekti.
Dr. Stepanchuk, Phys.org tarafından yayınlanan bir röportajda, “Fildişi parçaları, Medzhibozh A sahasının üst katmanlarından çıkarılan sıradan faunal kalıntıların laboratuvar analizi sırasında tanımlandı,” dedi. “Bu, nispeten mütevazı faunal kalıntılar ve bir dizi taş eseri veren Alt Paleolitik bir sahadır. Bazı kemiklerde kesik izleri var. Fildişi çalışması belirli bir hipotez olmadan başladı, ancak kasıtlı değişikliği gösteren sıra dışı özellikleri daha yakından incelemeye yol açtı.”
Ayrıntılı çalışma, fildişi parçalarından 11’inin kasıtlı şekillendirmeye dair kanıt taşıdığını ortaya koydu. Altı parça yontulmuş, üçü örs üzerinde iki kutuplu teknik kullanılarak değiştirilmiş, ikisi yonga olarak tanımlanmış, biri uç haline getirilmiş ve bir diğeri çekirdek işlevi görmüştür. Uç ve çekirdek, insan modifikasyonunun belirgin işaretlerini gösterdikleri için özellikle önemliydi.
Bu bulgular yalnızca yaşları açısından değil, aynı zamanda alet yapımında kullanılan alışılmadık ve nispeten kırılgan bir malzeme olan fildişinin kullanımı açısından da dikkat çekicidir.
Dr. Stepanchuk, Medzhibozh A’daki minyatür fildişi parçaları Üst Paleolitik bağlamlarda bile nadirdir ve düşük sertlikleri ve kırılganlıkları nedeniyle benzer boyuttaki taş aletlere kıyasla düşük performans gösterirler,” diye belirtti. “Küçük fildişi aletler benzer boyuttaki taş aletlerden çok daha az etkilidir. Dentin ve çimento katmanlarının Mohs sertliği sırasıyla sadece 2 ve 3-4’tür, silisli kireç taşı için 4-5 ve çakmaktaşı ve kuvars için 7-8’dir. Bu, pratik amaçları hakkında şüpheler uyandırıyor.”
İşlevden Fazlası: Deneysel Aletler mi Yoksa Çocukluk Oyuncakları mı?
Mamutlardan elde edilen fildişi, işlevsel aletler için en etkili hammadde olmayabilirken, kanıtlar kasıtlı olarak şekillendirildiğini gösteriyor. Medzhibozh A eserleri artık alet yapımında fildişinin en erken net kullanımını temsil ediyor ve önceki bulgulardan yaklaşık 280.000 yıl öncesine dayanıyor.
Bu keşiften önce, fildişinin en erken yaygın kullanımı, fildişinin aletlere, figürinlere ve süs eşyalarına dönüştürüldüğü Üst Paleolitik ile ilişkilendirilmişti. Ancak Stepanchuk ve Naumenko, fildişinin ara sıra kullanımının daha da erken ortaya çıktığını vurguluyor.
“Fildişi, Üst Paleolitik’ten başlayarak, özellikle aletler ve süs eşyaları için, yaklaşık 40.000 yıl öncesinden itibaren yaygın ve çeşitli bir şekilde kullanılmaya başlandı. Ancak, fildişinin çok daha önce insan dikkatini çekmiş olabileceğine dair dağınık belirtiler var,” diye açıkladı Dr. Stepanchuk. “Yaklaşık 120.000 yıl öncesine tarihlenen bazı Neandertal bağlamlarında, kullanım veya değişiklik öneren ara sıra buluntular var. Örneğin, Zaskalnaya V (Kırım) Neandertal bölgesinde, mamut fildişinden yapılmış sivri uçlu bir parça belgeledik.”
Antik bir Avrupa manzarasında yürüyen yünlü mamut örnekleri.
Ukraynalı araştırma ekibi, fildişi aletlerin bölgede kaliteli taş malzeme eksikliğinden dolayı yaratılmış olabileceğini ve bunun da alternatif kaynaklarla deneyler yapılmasını teşvik ettiğini ileri sürüyor. Bu fikir, fildişi parçalarının kenar düzeltme, pul çıkarma, döndürme ve örs üzerinde iki uçlu yontma gibi yerel taş aletlerde kullanılanlara benzer tekniklerle işlenmiş olması gerçeğiyle destekleniyor.
Alternatif bir hipotez, bu aletlerin sosyal boyutunu araştırıyor. Stepanchuk ve Naumenko, fildişi eserlerinden bazılarının pratik kullanımlar için tasarlanmamış olabileceğini, ancak erken sosyal öğrenmenin yönlerini yansıtabileceğini öne sürüyor.
“Bunların, muhtemelen çocukların erken sosyal öğrenmenin bir parçası olarak yetişkinlerin yontmalarını taklit eden taklitçi davranışlarını temsil ediyor olabileceğini öne sürüyoruz. Bu durumda amaç, işlevsel bir araç değil, daha ziyade ‘taklit’ bir araçtı; muhtemelen bir oyun nesnesi veya eğitim parçası,” dedi Dr. Stepanchuk.
Yazarlar, eser taşıyan tabakanın yanlış tarihlendirilmiş olabileceği veya fildişi parçalarında görülen özelliklerin doğal kökenli olabileceği olasılığını kabul etseler de, bu senaryoların olası olmadığını düşünüyorlar. Teknolojik karmaşıklık ve belirgin değişiklik belirtileri, eserleri doğal süreçlere atfetmeyi zorlaştırıyor ve yaşlarını değerlendirmek için kullanılan tarihleme prosedürleri sağlamdı.
Doğrulanırsa, bu keşifler erken homininlerin bilişsel ve kültürel yetenekleri hakkında uzun süredir devam eden varsayımlara meydan okuyacaktır. Medzhibozh A’nın fildişi aletleri yalnızca fildişi kullanımının zaman çizelgesini uzatmakla kalmıyor, aynı zamanda modern insanlar (Homo sapiens) evrimleşmeden yaklaşık yarım milyon yıl önce daha önce fark edilmemiş bir yenilik ve sosyal davranış düzeyinin gerçekleştiğini de öne sürüyor.
Kaynak: https://www.ancient-origins.net
Fildişi Avcılığı Nedeniyle Filler Evrimleşerek Diş Çıkarmamaya Başladı