Stresin Uykuyu Nasıl Bozduğu ve Hafızayı Kötüleştirdiği Keşfedildi
Araştırmacılar, stres altında hipotalamus nöronlarının uykuyu ve hafızayı nasıl bozduğunu keşfettiler. Bu süreci anlamak, stres kaynaklı bozuklukların tedavisi için yeni yollar açıyor.
Kortikotropin (adrenokortikotropik hormon), hipofiz bezinin ön lobu tarafından üretilen bir peptid hormondur. Adrenal bezler tarafından kortizol sentezini ve salgılanmasını düzenler, metabolizma, lipoliz ve bağışıklık süreçlerini etkiler.
Kortikotropin salgısı stres altında artar ve günlük ritme tabidir. Hipotalamus kortikotropin salgılamaz, ancak hipofiz bezinin salgılanmasını uyarır.
Bilim insanları, stresin neden uyku ve hafıza bozukluklarına yol açtığını açıklayabilecek bir grup nöron keşfettiler.
Araştırma, hipotalamustaki nöronların, özellikle de paraventriküler çekirdekteki nöronların, stresin uyku ve hafıza üzerindeki etkisinin aktarılmasında kilit rol oynadığını göstermiştir.
Bu nöronlar hipofizi etkiler ve hipofiz, stres tepkilerini düzenleyen kortikotropin salgılar.
Sinirbilimci Shinjie Chun için bu konu kişisel bir öneme sahip, çünkü kendisi şöyle itiraf ediyor: “Bir teslim tarihim olduğunda, uykum kötüleşir ve bu durum ertesi günkü performansımı gerçekten etkiler.” Onun sözleri, stres, uyku ve bilişsel işlevlerin günlük yaşamda bile ne kadar yakından ilişkili olduğunu vurgulamaktadır.
Stres uykuyu ve hafızayı bozar
Deney sırasında fareler plastik bir tüpün içine yerleştirilerek strese maruz bırakıldı, ardından uzamsal hafızaları kontrol edildi ve uyku sırasında beyin aktiviteleri izlendi.
Beklendiği gibi, hayvanlar daha kötü uyudu ve hafıza görevlerini daha kötü yerine getirdi. Paraventriküler çekirdeğin nöronlarının yapay olarak uyarılması benzer bozukluklara neden olurken, bunların bloke edilmesi ise tam tersine uykuda orta derecede iyileşme ve hafızada önemli bir iyileşme sağladı.
Sonuçlar, stres koşullarında bu nöronların ayrı mekanizmalar aracılığıyla uyku ve hafızayı farklı şekillerde etkileyebileceğini gösteriyor. Mazen Hayrebek’e göre, bu zincirin keşfi, stresin davranışlarımızı nasıl değiştirdiğini anlamada “bir başka tuğla” niteliğinde.
Uyku ve hafıza sorunları genellikle travma sonrası stres bozukluğu ve depresyon gibi ruhsal bozuklukların gelişmesinden önce ortaya çıkar.
Çalışmanın yazarları, paraventriküler çekirdeğin nöronlarına terapötik müdahalenin bu durumların gelişimini yavaşlatabileceğini düşünüyor.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Stresin Uykuyu Nasıl Bozduğu ve Hafızayı Kötüleştirdiği Keşfedildi