Samanyolu Galaksisinin Merkezinde Evrenin Şafağında Doğan Yıldızlar Tespit Edildi
Evrende bilinen en eski yıldızlardan bazılarını keşfetme arayışının bir parçası olarak, bilim insanları bu eski ancak zor bulunan yıldızları kapsamlı bir şekilde araştırdılar ve galaksinin merkezinde ne ölçüde yörüngede döndüklerinin, çevredeki kaosa rağmen nispeten sakin olduğunu buldular.
İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden gökbilimci Anke Arendsen tarafından yönetilen bulgular, İngiltere’deki yıllık Ulusal Astronomi toplantısında sunuldu.
Bir yıldızın yaşı ne kadar metal içerdiğine göre belirlenebilir. Evrende ilk yıldızlar oluştuğunda, kendilerini o sırada mevcut olan temel malzemelerden (çoğunlukla hidrojen ve helyum) inşa etmek zorunda kaldılar. Ancak, çekirdeğinde yanan bir füzyon reaktörü hidrojen atomlarını helyumdan daha ağır olan demire dönüştürmeye başladı.
Daha sonra yaygın bir süpernova patlaması meydana gelmiş ve bu daha ağır elementler ile anlık süpernova patlamasında yaratılan daha da ağır elementler uzaya fırlatılmıştır. Bu nedenle sonraki yıldızlar yaşamlarına daha yüksek oranda ağır madde ile başlarlar. Bir yıldız ne kadar gençse, daha fazla metal içerme olasılığı o kadar yüksektir.
Tersine, yıldız ne kadar yaşlı ise o kadar az metal içerir. Samanyolu galaksisi çevresinde bu türden pek çok ‘ilkel’ yıldız vardır. Gökbilimciler en yaşlı yıldızların galaksinin merkezinde olması gerektiğine inanıyor, ancak bölge metaller açısından zengin olduğu ve çok fazla toz görüşlerini engellediği için onları bulmak zor.
Anke ve meslektaşları bu elementleri bulmak için Pristine Inner Galaxy Survey (PIGS) adlı bir proje başlattılar. Gökbilimciler, belirli bir yıldızdan yayılan ışığın spektrumunu analiz ederek, belirli elementlerin varlığıyla güçlendirilen veya zayıflatılan dalga boylarını bulabilirler. Çok düşük metal içeriğine sahip yıldızlarla eşleşen element imzalarını aradılar ve yaklaşık 8.000 aday belirlediler.
Daha sonra yapılan gözlemler düşük metal içerikli yıldızların kimyasal bileşimini doğruladı ve galaksinin merkezinde yaklaşık 1300 eski yıldızdan oluşan bir örnek elde edildi. Bulunan bu kadar çok yıldızla araştırmacılar popülasyon çalışmaları yapabildiler. Ekip, Samanyolu galaksisindeki yıldızların üç boyutlu konumlarını ve hareketlerini haritalamak için devam eden bir proje olan Gaia Gözlemevi’nden elde edilen verileri kullandı. Bu sayede araştırmacılar eski yıldızların galaktik yörüngelerini belirleyebildi.
Arentsen ve meslektaşları, galaktik merkezin etrafında dönen eski yıldızların yörüngelerinin nispeten yavaş olduğunu buldular.
Ayrıca, daha yaşlı yıldızların yörüngeleri daha kaotiktir, ancak yine de galaktik merkez etrafında ortalama bir yörüngeye sahiptir.
Son olarak, yıldızların yörüngeleri çoğunlukla galaktik merkezin içindedir. Eliptik yörüngeli yıldızlar bile çoğunlukla Samanyolu galaksisinin merkezinde yer almaktadır.
‘Samanyolu galaksisinin erken evrelerinde oluşan ve daha önce büyük ölçüde görülmeyen yıldızları görebildiğimizi düşünmek heyecan verici. Bu yıldızlar muhtemelen Büyük Patlama’dan bir milyar yıldan daha kısa bir süre sonra oluşmuşlardır ve evrenin erken dönemlerinin kalıntılarıdır’ diyor Arendsen.
‘Bu eski nesneler hakkındaki veriler hızla artıyor. Önümüzdeki birkaç yılın galaksimizde ilk oluşan yıldızlar hakkında neler ortaya çıkaracağını görmek için sabırsızlanıyorum’.
Derleyen: Deniz KAFKAS
Kaynak: Samanyolu Galaksisinin Merkezinde Evrenin Şafağında Doğan Yıldızlar Tespit Edildi
One thought on “Samanyolu Galaksisinin Merkezinde Evrenin Şafağında Doğan Yıldızlar Tespit Edildi”
Geri bildirim: Samanyolu'nun Kalbindeki Gizemli Yıldızlar