Oppenheimer Değildi! Atom Bombasından Kimin Sorumlu Olduğunu Gösteren Harita
Manhattan Projesi bağlantılarının bir haritası, atom bombasının yapımından kimin sorumlu olduğunu gösteriyordu. Ve bu Oppenheimer değildi.
Manhattan Projesi, İkinci Dünya Savaşı sırasında ilk atom bombasının geliştirilmesiyle sonuçlanan çok gizli bir programdı. Bu araştırma projesinde fizikçi J. Robert Oppenheimer da dahil olmak üzere pek çok bilim insanı yer aldı.
Araştırmacı Milan Janosov, projede kimin kiminle işbirliği yaptığını gösteren bir grafik oluşturdu. En fazla sayıda bağlantıya sahip olan bilim insanları muhtemelen proje üzerinde en fazla etkiye sahip olanlardı. Oppenheimer projeye liderlik etmesine rağmen en etkili kişi değildi.
Oluşturulan grafik sadece en etkili fizikçileri göstermekle kalmadı, aynı zamanda proje içindeki kümelenmeleri de ortaya çıkardı – kim kiminle en yakın işbirliği yaptı.
Geospatial Data Consulting’in kurucusu Milan Janosov, Manhattan Projesi’nde yer alan bilim insanları arasındaki bağlantıların haritasını çıkarmaya karar verdi. Bilim adamı modern ağ araştırma yöntemlerini kullandı.
Ağ bilimi, bir gruptaki insanlar arasındaki veya ağa bağlı sistemlerin bireysel parçaları arasındaki karmaşık bağlantıları araştıran bir alandır.
Janosov, “Bir süredir sosyal ağlarla çalışıyorum ve gizli bağlantıları ortaya çıkarmak için alışılmadık veri kümelerini haritalandırıyorum” dedi. – Oppenheimer hakkında bir film izledikten sonra, insanlık tarihinin en büyük ve en etkili bilimsel projelerinden biri olan Manhattan Projesi’nin arkasındaki sosyal bağlantıları göstermeye karar verdim.”
“Oppenheimer” adlı popüler filmin bu yılın Temmuz ayında gösterime girmesi, Manhattan Projesi’ne ve atom bombasının geliştirilmesine yol açan önemli araştırma çabalarına yönelik kamuoyu ilgisini yeniden canlandırdı.
Janosov, “Bilim insanları arasında ilişki ağları kurmanın geleneksel olarak kabul edilen yolu ortak yayınlara dayanıyor,” diye açıkladı. “Ancak bugün bile Manhattan Projesi’nin bilimsel verilerinin çoğu gizli olduğundan bu yaklaşım resmi çarpıtacaktır. İşte bu yüzden gizli verileri bir kenara bırakıp halka en açık bilgi platformu olan Wikipedia’ya yönelmeye karar verdim.” dedi.
Manhattan Projesi’nde yer alan çeşitli bilim insanları arasındaki ilişkileri haritalandırmak için Janosov önce her Nobel ödüllü bilim insanının Wikipedia sayfalarını topladı ve bu sayfaları bir veri kümesinde derledi. Daha sonra, bahsi geçenleri ve diğer sayfalara bağlantıları belirlemek için metin işleme tekniklerini kullandı.
Janosov, “Bu yaklaşım, her bir ödül sahibinin sayfasının diğerlerine ne sıklıkla atıfta bulunduğunu ölçmemi sağladı” dedi. – “Her bir bilim insanının Wikipedia’daki diğer bilim insanlarından bahsetme ve bağlantılara dayalı olarak bağlanan bir düğüm olduğu bir ağ oluşturmak için ihtiyacım olan tek şey buydu. Örneğin, Oppenheimer’ın Wiki sayfasında Enrico Fermi’den 10’dan fazla kez bahsediliyor ve bu da fizikçiler arasında güçlü bir bağlantıya yol açıyor.”
Janosov tarafından oluşturulan haritada Manhattan Projesi’nde yer alan en ünlü bilim insanları farklı büyüklükteki dairelerle, bu bilim insanları arasındaki bağlantılar ise bu daireleri birbirine bağlayan çizgilerle temsil ediliyor. Bu daireler ve çizgiler karmaşık bir ilişkiler ağı oluşturmaktadır. Bu ağdan, yakın işbirliği içinde olan bilim insanlarından oluşan kümeler tespit edilebilir.
“Ağın yapısının, projeler üzerinde çalışan farklı departmanları ve tarihsel olarak bilinen grupları nasıl tanımladığını görmek ilginç. Feynman’ın bulunduğu teorik bölüm var, Bohr’un etrafında kümelenen Avrupa’dan gelen mülteciler var” diyor Janosov.
“Ancak benim en sevdiğim küme, ‘Marslılar’ ortak lakabı altında çalışan Macar fizikçiler: Teller, Wigner, Scilard ve von Neumann. Projede ve genel olarak nükleer enerjinin gelişiminde temel bir rol oynadılar. Bu ağda, daireler ve çizgiler uygun şekilde renklendirildiğinde, ‘Marslıların’ birbirleriyle olan güçlü bağlantıları açıkça görülebilmektedir.”
Yetkili kim?
Janosov’un Manhattan Projesi’nin renkli haritası, ağ biliminin birçok bileşeni olan karmaşık sistemlerdeki insan bağlantıları hakkında içgörü yaratmak için ne kadar değerli olabileceğinin en son örneklerinden biridir.
Grafikteki dairenin büyüklüğü kaç bağlantı içerdiğine bağlıdır. Niels Bohr ve Enrico Fermi, Manhattan Projesi’nin diğer proje çalışanlarıyla en fazla bağlantıya sahip olan merkezi figürleriydi. Fermi’nin biraz daha fazla bağlantısı vardır. Oppenheimer her ikisinden de sonra gelmektedir.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Oppenheimer Değildi! Atom Bombasından Kimin Sorumlu Olduğunu Gösteren Harita