Norveç’te Erimekte Olan Buzlardan 1500 Yıllık Geyik Tuzağı Ortaya Çıktı
Norveç’in Vestland Bölgesi’ndeki Aurlandsfjellet dağ platosunda çalışan arkeologlar, uzmanların 2025’in en sıra dışı arkeolojik keşiflerinden biri olarak adlandırdığı bir şeyi ortaya çıkardı: Olağanüstü derecede iyi korunmuş 1.500 yıllık ahşap bir ren geyiği yakalama sistemi. Buluntu, bin yıldan uzun süredir kar ve buz katmanları altında korunmuş, özenle yontulmuş yüzlerce ahşap kütükten oluşuyor ve Norveç’te buzdan çıkarılan ilk ahşap toplu yakalama yapısı olma özelliğini taşıyor.
Keşif, Vestland Bölge Meclisi ve Bergen’deki Üniversite Müzesi’nden arkeologlar tarafından yapıldı. Vestland Bölge Meclisi’nden arkeolog Øystein Skår’a göre, en iyi korunmuş bölüm, ren geyiklerinin güdülüp öldürüldüğü, ağır kütüklerden yapılmış büyük bir ağıla açılan iki ahşap çitten oluşuyor. Skår yaptığı açıklamada, “Bu bulgu, tesisin toplu avlanma için kullanıldığından emin olmamızı sağlıyor” dedi. Ölçek ve karmaşıklık, antik toplumların kalıcı avlanma tesisleri oluşturmak için önemli çaba harcadıklarını gösteriyor.
Sistematik Avlanma Uygulamalarına Dair Kanıtlar
Bu keşfi diğerlerinden ayıran şey, organik materyallerin olağanüstü korunması ve sistematik işlemenin açık kanıtlarıdır. Arkeologlar, birçoğu hayvanların yakalandıktan sonra nasıl işlendiğini gösteren belirgin kesik izleri taşıyan, iyi korunmuş ren geyiği boynuzları buldular. Skår, “Tüm boynuzlarda işaretler var, bu da bize avlanma faaliyetinin kendisi hakkında daha derin bir anlayış sağlıyor,” diye belirtti. Bu işaretler, bunun fırsatçı bir avlanma değil, organize ve büyük ölçekli bir hayvan işleme faaliyeti olduğunu doğruluyor.
Alandaki boynuz sayısı, tesisin ren geyiği avının toplu olarak yapılması için tasarlandığını gösteriyor. (Universitetsmuseet, UiB)
Arkeologlar, alanın dört bir yanına dağılmış halde, demir mızrak uçları, ok uçları ve yay parçaları da dahil olmak üzere ren geyiği avcılığıyla doğrudan ilişkili eserler buldular. Keşifler arasında, av alanının geçici bir yerleşim yeri olabileceğini düşündüren incelikle oyulmuş ahşap nesneler ve süslü kaplar da vardı. Muhtemelen avcılardan biri tarafından kaybolan bir boynuz broşu, bir zamanlar bu ücra bölgede çalışmış kişilerle somut bir bağlantı sağlıyor. Eserlerin çeşitliliği, av gezilerinin zorlu dağlık ortamda sürdürülebilmesi için özel aletler ve ev eşyaları gerektiren, iyi donanımlı girişimler olduğunu gösteriyor.
Mızrak ucunda, bölgede bulunan avcılıkla ilgili birçok eserden biri bulunmaktadır. (Universitetsmuseet, UiB).
İklim Değişikliği: Arkeoloji İçin İki Ucu Keskin Kılıç
Bu keşif, iklim değişikliği ve arkeolojik koruma arasındaki karmaşık ilişkiyi gözler önüne seriyor. Sıcaklıklar yükselip Norveç dağlarındaki buz parçaları eridikçe, yüzyıllardır donmuş halde bulunan eserler aniden ortaya çıkıyor. Bu durum, keşifler için eşi benzeri görülmemiş fırsatlar yaratırken, önemli koruma zorlukları da beraberinde getiriyor. Skår, “İlerideki sorun, insanların yanlarında eşya götürmesi nedeniyle eşyaların kaybolması,” diye uyardı. “Ayrıca, buz daha fazla kaybolursa tüm ahşaplar hızla aşınacak.”
Bu olgu, Aurlandsfjellet’in ötesine uzanıyor. Norveç’in yüksek dağlarında, özellikle Buzun Sırları programının yürütüldüğü Innlandet Bölgesi’nde, eriyen buz parçaları, Neolitik Çağ’dan Viking Çağı’na kadar binlerce eseri ortaya çıkardı. Bu keşifler, antik insanların dağ geçitlerini nasıl kullandıkları, avcılık yaptıkları ve zorlu arazilerde eşyalarını nasıl taşıdıkları konusundaki anlayışı kökten değiştirdi. Ancak arkeologlar, eriyen buzların açığa çıkardığı eserler hızla bozulduğu için zamanla yarışıyor.
Buz akıntısının dibindeki tüm ahşap kütükler, 1.500 yıl önce yabani ren geyiklerini tuzağa düşüren daha büyük bir yapının parçasıdır. (Thomas Bruen Olsen/Üniversite Müzesi, UiB).
Koruma ve Gelecek Sergisi
Tüm kurtarılan malzemeler, Bergen’deki Üniversite Müzesi’nin koruma bölümünde dikkatli bir şekilde sabitleniyor. Ahşap elemanlar, eğrilmeyi önlemek için uzun süreler boyunca yavaşça kurutulurken, demir eserler korozyonu önlemek için özel bir işlemden geçiriliyor. Alan, Norveç Kültürel Miras Yasası kapsamında koruma altına alınarak, izinsiz toplama ve hasardan korunuyor.
Skår, buluntunun öneminin, müzede sergilenmesine ve halkın antik avlanma tekniklerinin gelişmişliğini ve olağanüstü buz korumasını takdir etmesine yol açacağını umduğunu belirtti. Alanın benzersiz özellikleri, ataların zorlu ortamlarda nasıl hayatta kaldıklarını ve iklim değişikliğinin tehdit ettiği arkeolojik alanların belgelenmesi ve korunmasının acil ihtiyacını vurgulayan eğitim sergileri için ideal bir aday haline getiriyor.
Aurlandsfjellet ren geyiği tuzağı, ataların zorlu ortamlarda gelişmelerini sağlayan gelişmiş hayvan davranışları bilgisine, mühendislik becerilerine ve organizasyonel yeteneklere sahip olduklarını güçlü bir şekilde hatırlatıyor. İklim değişikliği daha fazla donmuş zaman kapsülünü ortaya çıkarırken, arkeologlar eşi benzeri görülmemiş keşifleri belgelemenin yanı sıra bunları gelecek nesiller için koruma gibi iki önemli zorlukla karşı karşıya kalıyor. Bu olağanüstü keşif, 2025’in en önemli arkeolojik başarılarından biri olarak öne çıkıyor ve on beş yüzyıl önce bu dağlarda yürüyen insanların yaşamlarına bir pencere açıyor.
Kaynak: https://www.ancient-origins.net
Dışkı Fosilleri, Moleküllerin Milyonlarca Yıl Nasıl Hayatta Kaldığını Gösteriyor