Kafein Uyurken Bile Beyninizi “Uyanık” Tutuyor
Yeni araştırmalar, kafeinin uyuyan beyin üzerinde şaşırtıcı etkileri olduğunu ortaya koyuyor.
Kafein sadece sabah kahvenizde bulunmaz. Çay, çikolata, enerji içecekleri ve birçok popüler alkolsüz içecekte de bulunur, bu da onu dünya çapında en çok tüketilen psikoaktif maddelerden biri yapar.
Yeni bir araştırma, kafeinin sizi uyanık tutmaktan daha fazlasını yapabileceğini ortaya koyuyor. Çalışmada, bilim insanları kafeinin beyinin gece boyunca nasıl iyileştiğini değiştirebileceğini ve hem fiziksel iyileşmeyi hem de bilişsel işlevleri etkileyebileceğini keşfettiler.
Araştırmacılar, yapay zeka ve elektroensefalografi (EEG) kullanarak kafeinin uyku üzerindeki şaşırtıcı etkilerini daha derinlemesine incelediler.
Kafeinin beyin sinyallerinin karmaşıklığını artırdığını ve uyku sırasında beynin “kritikliğini” geliştirdiğini ilk kez gösterdiler. İlginç bir şekilde, bu durum genç yetişkinlerde daha belirgindi.
Jerbi, “Kritiklik, düzen ve kaos arasında dengeli bir beyin durumunu tanımlar” dedi. “Bu, bir orkestra gibidir: çok sessizse hiçbir şey olmaz, çok kaotikse kakofoni olur. Kritiklik, beyin aktivitesinin hem organize hem de esnek olduğu mutlu bir ortalamadır. Bu durumda beyin optimal şekilde çalışır: bilgileri verimli bir şekilde işleyebilir, hızlıca uyum sağlayabilir, öğrenebilir ve çevik bir şekilde kararlar alabilir.”
Carrier şunları ekledi: “Kafein beyni uyarır ve onu daha uyanık, tetikte ve tepkisel olan kritiklik durumuna iter. Bu durum gündüzleri konsantrasyon için yararlı olsa da, geceleri dinlenmeyi engelleyebilir: beyin ne rahatlayabilir ne de düzgün bir şekilde toparlanabilir.”
40 yetişkin üzerinde yapılan çalışma
Kafeinin uyuyan beyni nasıl etkilediğini araştırmak için Carrier’ın ekibi, elektroensefalogram kullanarak 40 sağlıklı yetişkinin gece beyin aktivitesini kaydetti.
Her katılımcının beyin aktivitesini iki ayrı gecede karşılaştırdılar — birinde yatmadan üç saat ve bir saat önce kafein kapsülleri tükettiler, diğerinde ise aynı saatlerde plasebo aldılar.
“Nöronal aktivitedeki ince değişiklikleri tespit etmek için gelişmiş istatistiksel analiz ve yapay zeka kullandık,” dedi çalışmanın ilk yazarı Thölke.
“Sonuçlar, kafeinin beyin sinyallerinin karmaşıklığını artırdığını ve özellikle hafıza konsolidasyonu ve bilişsel iyileşme için çok önemli olan uyku sırasında hızlı olmayan göz hareketi (NREM) aşamasında daha dinamik ve daha az öngörülebilir nöronal aktiviteyi yansıttığını gösterdi.”
Araştırmacılar ayrıca uyku sırasında beynin elektriksel ritimlerinde çarpıcı değişiklikler keşfettiler: Kafein, genellikle derin ve dinlendirici uykuyla ilişkilendirilen teta ve alfa dalgaları gibi daha yavaş salınımları zayıflattı ve uyanıklık ve zihinsel aktivite sırasında daha yaygın olan beta dalga aktivitesini uyardı.
Jerbi, “Bu değişiklikler, uyku sırasında bile beynin kafeinin etkisi altında daha aktif, daha az dinlendirici bir durumda kaldığını gösteriyor” diyor.
“Beynin ritmik aktivitesindeki bu değişiklik, kafeinin geceleri beynin kendini toparlama verimliliğini neden etkilediğini ve bunun hafıza işleme üzerinde olası sonuçlarını açıklamaya yardımcı olabilir.”
20’li yaşlarındaki kişiler daha fazla etkileniyor
Çalışma ayrıca, kafeinin beyin dinamikleri üzerindeki etkilerinin, 41 ila 58 yaşları arasındaki orta yaşlı katılımcılara kıyasla, 20 ila 27 yaşları arasındaki genç yetişkinlerde, özellikle rüya görmeyle ilişkili REM uykusu sırasında, önemli ölçüde daha belirgin olduğunu gösterdi.
Genç yetişkinler, muhtemelen beyinlerindeki adenosin reseptörlerinin yoğunluğunun daha yüksek olması nedeniyle kafeine daha fazla tepki gösterdi. Adenosin, gün boyunca beyinde yavaş yavaş biriken ve yorgunluk hissine neden olan bir moleküldür.
Carrier, “Adenosin reseptörleri yaşla birlikte doğal olarak azalır, bu da kafeinin onları bloke etme ve beyin karmaşıklığını iyileştirme yeteneğini azaltır, bu da orta yaşlı katılımcılarda gözlemlenen kafeinin etkisinin azalmasını kısmen açıklayabilir” dedi.
Ve bu yaşa bağlı farklılıklar, genç beyinlerin kafeinin uyarıcı etkilerine daha duyarlı olabileceğini göstermektedir. Kafeinin dünya çapında yaygın kullanımı, özellikle yorgunluk için günlük bir çare olarak kullanılması göz önüne alındığında, araştırmacılar farklı yaş grupları ve sağlık koşullarında beyin aktivitesi üzerindeki karmaşık etkilerini anlamanın önemini vurgulamaktadır.
Bu sinirsel değişikliklerin bilişsel sağlık ve günlük işlevselliği nasıl etkilediğini açıklığa kavuşturmak ve kafein alımı için kişiselleştirilmiş önerilerde bulunmak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini ekliyorlar.
Derleyen: Feyza ÇETİNKOL
Kaynak: Kafein Uyurken Bile Beyninizi “Uyanık” Tutuyor