Jüpiter’in Uydusu IO’da Bir Süredir Volkanik Patlamalar Gözlemleniyor. Jüpiter’in uydusu IO’nun yüzeyi, Mart 1979 yılında NASA’nın göndermiş olduğu Voyager 1 sondası tarafından burada gözlemlenen Loki Patera gibi geniş ovalarda patlayan aktif volkanların yüzlercesiyle kaplıdır. Bilim insanları toprak tabanlı teleskoplar kullanarak zaman içinde bu noktaları takip etmeyi mümkün kılmışlardır.
Dünya üzerindeki en büyük iki teleskop, astronomlara Jüpiter’in uydusu IO’nun üzerindeki uzun vadeli volkanik aktivitelerden en iyilerinden bazılarını yakalamakta yardımcı olmaktadır.
IO, güneş sisteminin volkanik aktiviteler açısından en faal gök cismidir. Kaliforniya ve Berkeley üniversitelerinden astronomlar Hawaii yakınlarındaki Mauna Kea zirvesine konuşlandırılmış olan dünyanın en büyük iki teleskopu 10 metrelik Keck II ile 8 metrelik Gemini North’u kullanarak 2013 ila 2015 yılları arasındaki iki yıldan fazla sürede 48 volkanik noktalarını izlediler.
Jüpiter’in uydusu IO üzerindeki Loki Patera ve Amaterasu Patera volkanik bölgelerinin bu yüksek çözünürlüklü görüntüsü, devasa Keck ve Gemini teleskoplarının uyarlamalı optik gözlemleri kullanarak Dünya üzerinden yakalandı. / İkizler Gözlemevi / AURA & Keck Gözlemevi Katherine de Kleer ve Imke de Pater’e ait görüntü.
Teleskopların uyarlamalı optik sistemleri Dünya atmosferinin bulanıklaştırıcı etkilerini ortadan kaldıran ayarlanabilir aynalar kullanır. Bu teleskopların, Dünya’dan en az 365 milyon yıl mil (587 milyon kilometre) uzakta olan IO üzerindeki sadece birkaç mil dışındaki yüzey özelliklerini görünür hale getirebileceği anlamına gelmektedir. IO’nun kendisi yaklaşık 2.200 mil (3540 km) ‘dir.
UC Berkeley yüksek lisans öğrencisi olup gözlemleri yöneten Katherine de Kleer, yaptığı açıklamada “IO’daki aktif yüzlerce volkandan son birkaç yıldır en güçlü olan 50 tanesini izlememiz mümkün oldu” diyor.
Jüpiter’in uydusu IO’nun yakın kızılötesi görüntülerinden oluşan bu mozaik, Dünya üzerindeki Gemini North ve Keck teleskoplarınca gözlemlenen volkanları belirten parlak noktalar ile zamanla volkanik açıdan aktif olan uydunun görüntülerini göstermektedir. / İkizler Gözlemevi / AURA & Keck Gözlemevi Katherine de Kleer ve Imke de Pater’e ait görüntüler.
UC Berkeley’de astronomi ve Dünya ve gezegen bilimi profesörleri olan De Kleer ve Imke de Pater aktif patlamalarına ait ısı ve soğuyan lav akıntıları gözlemlediler. IO üzerindeki tekil volkanik patlamaların toplam güç çıkışını ve sıcaklığı belirlemeyi başardılar.
Bu haritada Jüpiter’in uydusu IO üzerindeki Ağustos 2013’ten Aralık 2015 tarihleri arasında tespit edilen volkanik bölgeler gösterilmektedir. Her daire, yoğunluğuna denk gelen büyüklük ile gösterilmektedir. Daha şeffaf olmayan bölgeler, birden çok sıcaklık artışı tespit edilen yerlerdir. / Katherine de Kleer ve Imke de Pater, UC Berkeley.
Bazı patlamaların, yüzlerce mil uzakta olanları tetikledikleri ortaya çıktı. Fakat tam olarak nasıl gerçekleştiği konusu henüz net değil.
De Kleer ve de Pater’ın bulguları Icarus dergisinde yayınlanacak.
Haber: Jesse Emspak
Kaynak: http://www.space.com/34485-jupiter-moon-io-volcanoes-seen-from-earth.html?utm_source=facebook&utm_medium=facebook&utm_campaign=socialfbspc&cmpid=social_spc_514630
Çeviren: Bünyamin TAN