Her 36 Milyon Yılda Bir Dünya’da Bir Yaşam Patlaması Olur. Artık Nedenini Biliyoruz.
Yeni bir araştırmaya göre, deniz yaşamı her 36 milyon yılda bir, dolaylı olarak tektonik yükselmenin neden olduğu yeni türlerin ortaya çıkmasıyla patlıyor.
Fosillerin ve jeolojik kayıtların detaylı analizi, deniz seviyelerinin 36 milyon yıllık bir döngüde tektonik yükselmeye tepki olarak değiştiğini ortaya koyuyor.
Fransa’daki Sorbonne Üniversitesi’nden jeolog Sula Bourila liderliğindeki bir araştırma ekibi, bu durumun birçok ekosistem tahrip ettiğini, birçok türü zor durumda bıraktığını ve yeni ortaya çıkan ekolojik mikro habitat doldurmak için yeni türlerin gelişmesine izin verdiğini buldu.
Sydney Üniversitesi’nden yerbilimci Dietmar Muller, ‘Tektonik olarak, deniz tabanı 36 milyon yıllık bir döngü boyunca daha hızlı ve daha yavaş yayılıyor, bu da okyanus havzalarının derinliğinde periyodik değişikliklere ve deniz suyunun Dünya’nın derinliklerine doğru tektonik hareketine neden oluyor’ diyor.
“Bunlar kıtasal su baskınlarına ve kuraklık dalgalanmalarına yol açtı ve sığ okyanus yayılma dönemleri biyolojik çeşitliliği teşvik etti.
Fosil kayıtlarına daha yakından bakıldığında biyoçeşitliliğin ne rahat ne de sabit olduğu görülmektedir. Aksine, biyoçeşitlilik on milyonlarca yıllık ölçeklerde dramatik bir şekilde dalgalanmakta, yok olma olayları ve yeni türlerin ortaya çıkmasıyla kesintiye uğramaktadır.
Bu değişimleri neyin tetiklediği, her olayın kendine özgü olup olmadığı ya da bunları birbirine bağlayan altta yatan bir mekanizma olup olmadığı henüz net değil.
Bourila ve ekibinin çalışmaları, son 250 milyon yıldaki çok sayıda jeolojik veri setinin titiz analizinin yanı sıra GPlates adı verilen tektonik görselleştirme yazılımı kullanılarak yapılan hesaplamalı simülasyon ve modellemeden oluşuyor.
Yerkabuğu asla durağan değildir. Kabuk, sürekli hareket eden ve geri dönüştürülen ayrı tektonik plakalardan oluşur. Tektonik levhaların okyanusların altında buluştuğu yere dalma-batma bölgesi denir; burada su mantonun derinliklerine çekilir ve daha sonra volkanik faaliyetlerle dışarı atılır.
Tektonik hareketler levhaların ayrılmasına neden olduğunda da deniz tabanı genişleyebilir. Bu mekanizmaların her ikisi de uzun süreler boyunca deniz seviyesinde değişikliklere neden olabilir.
Verilerden ve simülasyonlardan yola çıkan araştırmacılar, deniz yaşamının çeşitliliğinde 36 milyon yıllık bir döngü bulmuşlardır. Bu döngüler, aynı döneme ait tektonik, deniz seviyesi ve büyük ölçekli litolojik verilerde bulunanlarla tutarlıdır.
Bu bulgular, Dünya’nın tektonik döngülerinin neden olduğu deniz seviyesi değişikliklerinin biyoçeşitlilik döngülerinde ve ekosistemlerin oluşumunda önemli bir rol oynadığına dair güçlü kanıtlar sunmaktadır.
Müller, “Bu çalışma, türlerin neden uzun süreler boyunca değiştiğine dair önceki fikirlere meydan okuyor” diyor.
‘Tektonik levhalar 36 milyon yıllık uzun döngülere sahiptir çünkü tektonik levhaların konvektif mantoya geri döndüğü düzenli bir model vardır (tenceredeki sıcak, koyu bir çorba gibi).
Dünya tarihi boyunca biyoçeşitliliği teşvik eden başka tetikleyiciler de vardır. Örneğin, ekip 62 milyon yıllık biyoçeşitlilik döngülerine dair kanıtlar da buldu.
Araştırmacılar, bunun karbondioksit seviyelerindeki değişikliklerle tetiklenmiş olabileceğini, ancak daha fazla araştırılması gerektiğini söylüyor.
Derleyen: Deniz KAFKAS
Kaynak: Her 36 Milyon Yılda Bir Dünya’da Bir Yaşam Patlaması Olur. Artık Nedenini Biliyoruz.