ALMA İle Şimdiye Kadarki En Uzak Oksijen Gözlemi Yapıldı
Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanan bir grup gök bilimci Büyük Patlama’dan sadece 700 milyon yıl sonra uzak bir gök adada ışımaya başlayan oksijne dair izleri yakaladı. Bu tartışmasız bir şekilde oksijenin tespit edildiği en uzak gök ada olup, büyük olasılıkla genç dev yıldızlardan çıkan güçlü ışıma sayesinde iyonlaşmış durumdadır. Bu gök ada Evren’in erken dönemlerindeki kozmik yeniden-iyonlaşmadan sorumlu kaynakların bir tür örneği olabilir.
Japonya, İsveç, Birleşik Krallık ve ESO’dan gökbilimciler bilinen en uzak gökadalardan birini gözlemek için Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ ni (ALMA) kullandı. 7.2’lik kırmızıya kayma değerine sahip olan SZDF-NB1006-2’nin Büyük Patlama’dan sadece 700 milyon yıl sonraki hali görüntülendi. Ekip gök ada içerisinde yıldız oluşumuna dair aşamalar hakkında bilgiler sağlayan ağır kimyasal elementler bulmayı bekliyordu, bu sayede Evren’in geçmişinde kozmik yeniden-iyonlaşma olarak bilinen bir dönem hakkında ipuçları elde edilebiliyor.
“Erken Evren’de yapılan ağır element araştırmaları o döneme ait yıldız oluşumu etkinliği açısından gerekli bir yaklaşım” diyor Science dergisinde yayımlanan araştırma makalesinin başyazarı Japonya Osaka Sangyo Üniversitesi’nden Akio Inoue. “Ağır elementler üzerinde çalışmak ayrıca gökadaların nasıl oluştukları hakkında ipuçları sağlarken, kozmik yeniden-iyonlaşmaya da neyin sebep olduğunu söyleyebilir” diye ekliyor. Evren, henüz nesneler oluşmadan önce, sadece yüksüz gazla doluydu. Ancak Büyük Patlama’dan birkaç yüz milyon yıl sonra, ilk nesneler oluşup ışık yaymaya başladıklarında, yüksüz atomlar parçalanarak iyonlaşmaya başladı. Kozmik yeniden iyonlaşma adı verilen bu süreçte Evren’in tamamı çarpıcı bir şekilde değişime uğradı. Ancak bu yeniden iyonlaşmaya sebep olan nesnelerin türü hakkında oldukça fazla sayıda tartışma mevcuttur. Çok uzak gök adalardaki koşulların araştırılması bu soruya cevap vermede yardımcı olabilir. Uzak gök adayı gözlemeden önce araştırmacılar ALMA yardımıyla iyonlaşmış oksijene dair kanıtları nasıl görmeyi beklediklerine dair tahminler için bilgisayar simülasyonları gerçekleştirdiler. Aynı zamanda Yeryüzü’ne çok daha yakın gök ada gözlemlerini de dikkate aldılar ve oksijen salınımının oldukça uzak bölgelerden bile tespit edilebileceği sonucuna vardı.
derinuzay