Çarpıcı Görüntüler Türkiye’nin 2023’teki Büyük Depreminin Dünyayı Nasıl Etkilediğini Gösteriyor
6 Şubat 2023’te, 21. yüzyılın en kötü depremlerinden biri Türkiye ve Suriye’yi sarsarak 59.000’den fazla insanın ölümüne ve çok daha fazlasının yerinden olmasına neden oldu. Felaketin ardından çekilen yeni bir fotoğraf koleksiyonu tam da bunu göstermeyi başarıyor.
Depremleri takip eden günlerde, Çin Yerbilimleri Üniversitesi, ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden bilim insanları, depremin neden olduğu yüzey deformasyonlarını belgelemek üzere Türkiye’nin doğusuna koştular.
Çektikleri fotoğraflardan biri, bir zamanlar düz olan bir demiryolu hattının hem yer sarsıntısı hem de sıvılaşma sonucunda nasıl belirgin bir kavisle büküldüğünü gösteriyor. Benzer şekilde, tarım arazilerinin drone ile çekilen fotoğrafları, depremlerin tarlaları nasıl kökten değiştirdiğini, öyle ki ekin sıralarının dramatik bir şekilde kaydığını gösteriyor.
Depremler temel olarak, tektonik plaka sınırlarının (fay zonları olarak bilinir) birbirine çarpması ve/veya birbirini geçmesi nedeniyle yerkabuğunda ani enerji salınımından kaynaklanır. Oluşan stres kayaların gücünü aşarak ani bir kırılmaya ve zemini sarsan sismik dalgalar şeklinde enerji salınımına yol açabilir.
Türkiye’nin doğusunda Şubat 2023 deprem dizisinin dengelediği tarım alanlarındaki zeminin depremlerden sadece 18 gün sonra çekilen drone görüntüsü. Resim kredisi: Jiannan Meng
Bunun gibi büyük jeolojik sarsıntılar meydana geldiğinde, toprak sıvılaşması oluşabilir. Güçlü sarsıntılar zeminin üst katmanının sağlamlığını ve sertliğini bozarak sızan bir şurup gibi davranmasına neden olabilir. Bükülmüş tren yolu gibi yüzey deformasyonlarını bu şekilde görürüz ki bu da “güvenilir yaşlı Dünya “nın katı ve değişmez olduğuna dair gündelik algımıza meydan okur.
2023 Türkiye-Suriye depremi aslında iki depremden oluşuyordu. İlk kırılma 6 Şubat Pazartesi günü erken saatlerde Ölü Deniz fay zonu civarında meydana gelmiş, ancak en şiddetli sarsıntı (7.8 büyüklüğünde) 24 saniye sonra kırılma Doğu Anadolu fay zonuna (DAFZ) ulaştığında gerçekleşmiştir. Yaklaşık 7 saat sonra, 4,5 büyüklüğünde bir artçı deprem DAFZ’nin Çardak-Sürgü fayıyla birleştiği noktayı vurmuş ve 86 dakika sonra ikinci büyük depremin (7,5 büyüklüğünde) tetiklenmesine yol açmıştır.
2023’teki Türkiye-Suriye depreminden 32 gün sonra 10 Mart 2023’te çekilen yeryüzündeki bir yırtık.
Resim kredisi: Jiannan Meng
Araştırmacılar, görüntülerini kullanarak Şubat 2023 depreminin nasıl geliştiğine dair daha da ayrıntılı bir fikir edinebildiler.
Proje hakkında yapılan basın açıklamasında, “Yüzey deformasyonu, jeofizik verilerle birlikte, yırtılma dizisinin Afrika/Arabistan levha sınırında yavaşça başladığını ve yırtılma Arabistan/Anadolu sınırına çarptığında, bombaya çarpan bir mermi gibi patladığını ve tüm Doğu Anadolu fay sistemini harekete geçirerek büyük yıkıma neden olduğunu gösteriyor” denildi.
“Çıkarılan dersler gelecekte depreme yatkın bölgelerdeki diğer toplulukların korunmasına yardımcı olacaktır” diye ekleniyor.
Kaynak: https://www.iflscience.com
Derleyen: Figen Berber
1800 Yıl Önce İnşa Edilen Roma Köprüsü Son Depremde Dahi Hasar Görmedi