Arkeologlar 5.000 Yıllık Çivi Yazısı Metnini Çevirmek İçin Yapay Zeka (AI) Kullanıyor.
Arkeolog ve bilgisayar bilimcilerinden oluşan bir ekip, nöral makine öğrenimi çevirisini kullanarak eski çivi yazısı metinleri anında çeviren bir yapay zeka programı geliştirdi. Oxford University Press’in PNAS Nexus dergisinde yayınlanan bir makalede araştırmacılar, bu yapay zeka programını Akadca metinleri yüksek doğrulukla çevirmek için nasıl kullandıklarını anlatıyor.
Akadca, eski Mezopotamya’da konuşulan bir Doğu Sami dilidir. Dil, MÖ 2500’lerden kalma kil tabletler üzerinde günümüze ulaşmıştır ve Sümerce’den uyarlanan çivi yazısı kullanılarak, ıslak kile bastırılmış kama şeklindeki sembollerle yazılmıştır.
Araştırmacılar, çivi yazısıyla yazılmış yüz binlerce kil tabletin antik Mezopotamya’nın siyasi, sosyal, ekonomik ve bilimsel tarihini kaydettiğini söylüyor. Ancak bu belgelerin birçoğu, bunları okuyabilecek uzman sayısının sınırlı olması nedeniyle çevrilmemiş ve erişilemez durumda.
Yapay zeka programları, resmi Akad belgelerinin çevirisinde yüksek doğruluk göstermiştir. Örneğin, kraliyet kararnameleri ve kehanetler gibi belirli kalıpları takip eden metinlerde başarı elde etmiştir. Bununla birlikte, YZ programlarının bazen metinle tamamen ilgisiz sonuçlar ürettiği daha edebi ve şiirsel metinlerde zorluklar yaşanmıştır.
Bu Sinirsel Makine Çevirisi (NMT) programı, araştırmacılara ve Akadca öğrencilerine yardımcı olmak için bir boru hattı olarak hizmet vermektedir. Şu anda çevrimiçi bir not defterinde mevcuttur ve kaynak kodu kamuya açıktır. Buna ek olarak, araştırmacılar şu anda Babylonian Engine adlı çevrimiçi bir uygulama geliştirmektedir.
Bu gelişme, antik metinlerin çevirisi ve anlaşılmasında önemli bir adım olacaktır: yapay zeka teknolojisini kullanarak, arkeologlar ve dilbilimciler daha eski metinleri deşifre edebilecek ve geçmişimizi daha iyi anlayabileceklerdir.
Derleyen: Deniz KAFKAS
Kaynak: Arkeologlar 5.000 Yıllık Çivi Yazısı Metnini Çevirmek İçin Yapay Zeka (AI) Kullanıyor.
Roma Dönemine Ait Bir Yağ Amforasının Kalıntıları Üzerinde Virgil’in Bir Şiiri Yer Alıyor
Sadece 6 santimetre genişliğinde ve 8 santimetre uzunluğunda olan bu keşfin büyüklüğü ve istisnai özelliği, Avrupa arkeoloji camiasını şaşkına çevirdi. Cordoba, Sevilla ve Montpellier Üniversiteleri arasında ortak bir proje olan OLEASTRO üyeleri tarafından Hornachuelos (Córdoba) belediyesinde yürütülen maden arama çalışmaları sırasında bulunan bu parça, yaklaşık 1.800 yıl önce Roma’nın Betica bölgesinde üretilmiş ve üzerinde yazılı bir metin bulunan bir yağ amforasının parçasıdır.