1.650 Yıllık Speyer Şarap Şişesini Açmak mı, Açmamak mı?

1.650 Yıllık Speyer Şarap Şişesini Açmak mı, Açmamak mı?

Çağdaş tarihçiler birkaç yıldır dünyanın en eski şarap şişesi olduğuna inanılan Speyer şarap şişesini açıp açmamayı tartışıyor. Almanya’daki Pfalz (Palatinate) Tarih Müzesi, balmumuyla mühürlenmiş ve içinde beyaz bir sıvı bulunan 1.650 yıllık efsanevi şişeye ev sahipliği yapıyor.

Speyer Şişesinin Açılıp Açılmaması Tartışması

Bir şişe şarap ne kadar eskiyse, içindekilerin tadının o kadar iyi olacağı bir sır değildir. Ancak bu durumda, Speyer Şişesi o kadar eskidir ki, birçok uzman şarabının içilebilir olduğundan şüphe etmektedir. Herhangi bir arkeolojik alandan çıkarılan bilinen en eski sıvı şarap olarak kabul edilen şişe, MS 325 ila 350 yılları arasına tarihlendirilmiştir.

Natalia Klimczak’ın daha önceki bir Ancient Origins makalesinde bildirdiği gibi, “Romalı bir soylu, MS 350 civarında yerel olarak üretilen bir şişe şarapla gömüldü. Mezarı Almanya’daki Speyer şehri yakınlarında ortaya çıkarıldığında, araştırmacılar şişenin içinde hala sıvı olduğunu görünce şok oldular.”

Birinci Dünya Savaşı sırasında bir kimyager tarafından analiz edilmesine rağmen şişe hiç açılmamıştır. Bir miktar zeytinyağı ve sıcak balmumundan bir mühür, yapıldığından bu yana geçen 1.650 yıl boyunca beyaz şarap sıvısını muhafaza etmiştir. Şarap şişesi bir asırdan uzun bir süredir Pfalz Tarih Müzesi’nde sergileniyor ve ilginç bir eser olmasına rağmen hiçbir araştırma ekibi onu açmaya cesaret edemiyor.

Speyer şarap şişesi sergileniyor. (Altera levatur/CC BY SA 4.0)

Ancak geçtiğimiz yıllarda araştırmacılar bu konuyu tartışmış, birçok mikrobiyolog şişenin açılmasının tehlikeli olabileceği konusunda ısrarcı olmuştur. Daily Mail’in haberine göre müzenin şarap bölümü küratörü Ludger Tekampe birkaç yıl önce şunları söyledi

“Hava şokuna dayanıp dayanamayacağından emin değiliz. Hala sıvı halde ve yeni bir bilimsel analize tabi tutulması gerektiğine inananlar var ama emin değiliz.”

“Eylül 2022‘de müzeden yapılan bir Instagram paylaşımında, şarabın şimdi içilmesi halinde tadının ’tatsız bir sakızla karşılaştırılabilir’ olacağı belirtiliyordu.”

Şarap Profesörü Monika Christmann da, “Mikrobiyolojik olarak muhtemelen bozulmamıştır ama damakta keyif bırakmayacaktır” diye ekledi.

William Shakespeare’in sözlerini tekrarlarsak, merak ediyoruz: açmak mı, açmamak mı? Görünüşe göre bu ikilem şarap uzmanlarına ve bilim insanlarına daha uzun yıllar işkence etmeye devam edecek.

Şarap Tarihi

Şarap üretimine dair en eski kanıtlar M.Ö. 4100 civarında Ermenistan’da bulunmuş olsa da, Batı’nın şarap üretme ve içme geleneğinin büyük olasılıkla Klasik Yunanistan topraklarında, insanların kahvaltı sırasında şarap içtiği zamanlarda başladığını söylemek yanlış olmaz. Antik Yunan’da şarap içmeyen bir kişi barbar olarak kabul edilirdi ve Yunanlılar şarap ve parti tanrısı olarak Dionysos’a taparlardı.

Yunan tanrısı Dionysos’un heykelinin portresi. (Ruslan Gilmanshin / Adobe Stock)

Romalılar şaraba olan sevgilerini Yunanlılardan almış, üretim ve tüketimini geniş imparatorluklarına yaymışlardır. Yüzyıllar sonra, şarap üretimi ve tüketimi dünyanın birçok yerinde önemli ölçüde artacak ve 15. yüzyıldan itibaren Avrupa’nın genişlemesinin bir parçası olarak filizlenecektir.

Bu durum muhtemelen şarabın neden diğer tüm insan yapımı sıvılardan daha fazla sosyal önem, damgalama ve mesaj katmanlarına sahip olduğunu açıklamaktadır. Şarap binlerce yıllık insanlık tarihiyle ilişkilendirilir ve tüketildiğinde sosyal sınıfınızı gösteren bir sembol olarak inanılmaz bir değer taşır.

Urartu Şarap Çömlekleri. (Hayk/CC BY SA 2.5)

Şarabın Altın Çağı ve Speyer Şişesinin Keşfi

Yaklaşık 1810’dan 1875’e kadar olan dönem modern tarihçiler tarafından şarabın altın çağı olarak adlandırılmıştır. Kuzey Avrupa’da, sanayi devrimi ve genişleyen denizaşırı imparatorluklardan gelen zenginlik akışı, büyüyen bir orta sınıfa, bazıları şarabı da içeren lüksler için kaynak sağlıyordu. Yasal yapılar krediyi kolaylaştıracak şekilde değişiyor ve yatırım daha yaygın hale geliyordu – bu nedenle şarap üretimini genişletmek daha kolaydı.

Bir diğer önemli değişiklik ise 1861 yılında Fransa ve İngiltere arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasıdır. Bu, şaraplar üzerindeki gümrük vergilerinin neredeyse tamamen kaldırıldığı bir döneme yol açtı – böylece ihracat artışı sadece Fransızlar için değil, aynı zamanda Almanlar ve İspanyollar ve daha az ölçüde İtalyanlar için de üretimi teşvik etti. İşte bu dönemde (1867) Almanya’da bir şişe sıra dışı şarap keşfedildi.