Sınırsız Geri Dönüştürülebilir Plastik Geliyor
Mükemmel bir dünyada plastik, hiçbir zaman çöp sahasına tek yönlü bir yolculuk yapmaz (On yıllardır gerçekleştirmeye çalıştığımız bir vizyon.). Maalesef bazı plastikler diğer malzemelerde olduğu kadar kolay bir geri dönüşüm özelliğine sahip değildir. Bunları, yeni ürünlerde ne kadar iyi kullanabileceğimizi tam olarak çözebilmiş değildik. Ancak yeni bir tür plastik, tüm bunları değiştirmeye yardımcı olabilir.
ABD Enerji Bakanlığı’ndan Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuarı’ndaki araştırmacılar, moleküler bir lego tuğlasının sadeliği ile kırılabilecek ve yeniden kurulabilecek yeni bir tür plastik polimer tasarladı. Kimyager Peter Christensen: “Çoğu plastik asla geri dönüştürülemedi.” dedi. “Ancak geri dönüşümü göz önünde bulunduran plastikleri moleküler açıdan monte etmenin yeni bir yolunu bulduk.”
Tüm plastikler, petrol gibi organik bir maddeden türetilen bileşiklerin az çok tekrar eden birimleri veya monomerleridir.
Bu ince telli ağlar; plastiklere, alış veriş torbalarından giyim eşyalarına, pipetlere ve mobilyalara kadar hemen hemen her şey için kullanımımıza izin veren çeşitli özellikler sağlayarak çok çeşitli kimyasallarla karıştırılabilir.
Her yerdeki tüketicilerin sonsuz karmaşasına göre bu plastiklerin bazıları bileşenlerine ayrılabilir ve nispeten kolay bir şekilde geri dönüştürülebilir. Fakat hepsi değil. Polietilen tereftalat (PET) içecek şişelerimizi geri dönüşüm kutusuna atabiliriz. Ancak sert, termoset plastik bir oyuncak veya kap kullanamayız.
Pek çok plastik, moleküler zincirlere renk vermek, yumuşatmak veya sertleşmek için yapışan katkı maddelerinin muzdarip olmasını sağlar ve bu sayede öngörülemeyen kolayca karışabilen dayanıklı bir ürün haline gelmesini sağlar.
Araştırmacılar geri dönüşümlü olabilmek için termoset plastiklerin yeniden tasarlanmasını sağladı. Ancak büyüyen plastik krizimizi gerçekten çözmek için süreci mümkün olduğunca verimli ve basit hale getirmemiz gerekiyor ve Berkeley Laboratuarı’nda geliştirilen yeni plastik türü, bu talepleri karşılayacak gibi görünüyor.
Yapı taşı, diketoenamin adı verilen bir monomerdir. Monomer, bir triketonu bir amine yapıştırarak oluşturulan bir bileşiktir.
Bu birimlerin uzun bir dizide yoğunlaştırılması, poli (diketoenamin) veya PDK olarak adlandırılan bir plastiği oluşturur ve bağlar. Aynı zamanda güçlü bir asit banyosunda 12 saatten fazla bir sürede bir şey beklemeden kolaylıkla kullanılabilir.
Kimyager ve ekip lideri Brett Helms: “PDK’lerde geleneksel plastiklerin değişmez bağları, plastiğin daha etkili bir şekilde geri dönüştürülmesini sağlayan geri dönüşümlü bağlarla değiştirilir.” diyor.
Polimerlerin kolayca parçalanmasıyla plastiğin çekirdek birimleri, bir kapalı döngü olarak tanımlanmış olan herhangi bir katkı maddesinden tekrar tekrar ayrılabilir.
Araştırmacılar; geri kazanım sürecini, PDK ve asit çözeltilerini, cam elyafı ve alev geciktirici kimyasallar dahil diğer maddelerle kirleterek test etti. Katkı maddelerinin diketoenamin hasatı üzerinde de çok az etkisi olduğunu belirlediler. Sonuç olarak başka bir ürüne geri döndürülmek için birkaç kolay adımda renkleri veya güçlendirici ajanları silkeleyebilen plastik bir bileşendir.
Helms: “Plastik yaşam döngülerini doğrudan çevreye yönlendiren kimyaya ilgi duyuyoruz.” dedi. “Geri dönüşüm seçeneklerinin olmadığı yerlerde fark yaratma fırsatı görüyoruz.”
Şu anda, geri dönüşüm çabalarımızın çoğu vasat bir durumda. Bazı ülkeler ellerinden geleni yaparken ABD gibi ülkeler PET atıklarının dörtte birini geri dönüştürmeyi zar zor başarabiliyor.
Hükümetler harekete geçmek için her zaman ellerinden geleni yapabilir. Ancak günün sonunda para konuşur. Bu yılın başlarında araştırmacılar, plastiği nasıl daha kazançlı bir kaynağa dönüştürebileceğimizi gösterdi: Yakıt.
Tüketici için geri dönüşümü kolaylaştırmak ve üreticiye hitap etmek için bulabileceğimiz her türlü yöntem araştırmaya değer.
Elbette PDK çatallarımızı yerel geri dönüşüm tesislerimizdeki bir asit tankına göndermekten çok uzaktayız. Polimerin çeşitli uygulamalara uygunluğunu test etmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Hiç kimse bir plastik bıçak veya kırılgan bir alışveriş çantası istemez, ne kadar geri dönüştürülebilir olursa olsun.
Ancak, sonuç ne olursa olsun, plastiklerin geleceğinin ne olacağı önemli bir konudur. Bizler de acilen bu çözümü bekliyoruz.
Bu araştırma Nature Chemistry’de yayınlandı.
Çeviri: Abdullah AKPUR
Kaynak: https://www.bizsiziz.com/scientists-just-revealed-a-brand-new-type-of-endlessly-recyclable-plastic/