Kara Deliklerin Olay Ufuklarının Fotoğrafını Çekecekler

Uçurumun içine bakmak üzereyiz.

Bilinen evrende en büyüleyici cisimler arasında kara delikler vardır. Ancak galaksilerin çoğunun merkezinde gizlendiklerinden  şüphelenilmekle birlikte, gerçek şu ki daha kimse aslında birini bile fotoğraflayamadı. Çünkü adlarından da anlaşılacağı gibi kara delikler çok karanlıktır. Çok büyüktürler, ışık da dahil olmak üzere, olay ufkunu aşan her şeyi geri dönüşü olmayan bir şekilde tüketerek fotoğraf çekmeyi imkansız hale getirmektedirler. Ancak bu yılın nisan ayında yeni bir teleskop ağı devreye girdiğinde bu durum değişebilir.

Olay Ufuk Teleskobu olarak adlandırılan yeni cihaz; Güney Kutbu’nda, ABD’de, Şili’de ve Fransız Alpleri’nde olmak üzere gezegende bulunan bir radyo alıcısı ağı tarafından oluşturuldu. Ağ, 5-14 Nisan tarihleri arasında açık olacak ve sonuçlar, Einstein’ın genel görelilik kuramını daha önce hiç olmadığı kadar işlevselleştirecek bir boyutta olacaktır. Olay Ufuk Teleskobu, çok uzun temel interferometri (VLBI) olarak bilinen bir teknik kullanarak çalışır. Bu, alıcıların ağı belirli bir nesnenin bir anda uzayda yayılan radyo dalgalarına odaklanmasını sağlar. Kara delik için 1.3 mm’lik (230 GHz) dalga boyundaki radyo dalgalarına odaklanacaklar ve bu sayede kara deliği bloke eden herhangi bir bulut ve gaz bulutunu delme şansı bulabilecekler.

Bu antenlerin birçoğu tek bir noktaya yerleştirildiğinden, teleskopun çözünürlüğü 50 mikroarekseat olacaktır. Bunu bir perspektif içine koyarsak şayet Ay’ın yüzeyinde bir greyfurt görmenin mümkün olması ile eşdeğerdir. Bu önemli bir gelişmedir. Çünkü ilk hedef, galaksimizin merkezinde bulunan Sagittarius A* (Yay A*) adında büyük bir kara delik olacak. Ancak bu aslında sadece evrendeki bir iğne deliğinin boyutu kadardır. Yay A*’yı hiç görmedik ama araştırmacılar, yakınlardaki yıldızların yörüngesini etkileme şekli nedeniyle var olduğunu biliyorlar. Araştırmacılar, bu yıldızların davranışlarından yola çıkarak bu kara deliğin Güneş’imizden yaklaşık 4 milyon kat daha büyük olduğunu ve olay ufku çapının 20 milyon km (12.4 milyon mil) kadar olduğunu tahmin ediyor.

Dünya’dan yaklaşık 26.000 ışık yılı uzaklıkta olan bu kara deliği aslında oldukça küçük bir hedef yapar. Ancak Event Horizon Telescope, kara deliğin etrafındaki çevreyi gözlemeyi amaçlıyor ve kara deliğin kendisini görmek için yeterli çözünürlüğü elde edebilecek altyapıya sahip olacak. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden proje lideri Sheperd Doeleman, bu hafta BBC’de Jonathan Amos’a “Muhteşem bir heyecanımız var.” dedi. “Nisan ayında bir kara deliğin olay ufkunu odak noktasına getirmenin ilk gerçek şansını bulduğumuz gözlemleri yapacağız.”

Peki, projenin başarılı olup olmadığını görmek için neye bakmalıyız? Araştırmacılar kara deliğin karanlık bir leke etrafında parlak ışık halkasına benzeyeceğini öngörüyor. Işık, parçalanmadan ve kara delik tarafından tüketilmeden önce yüksek hıza ulaşan gaz ve toz parçacıkları tarafından yayılıyor. Karanlık lekeler, o kaosun üzerine atılan gölgeler olacak. Ancak Einstein haklıysa bir yüzük büyüklüğünde daha fazla ışığın geçtiğini görmeliyiz. Muazzam bir Doppler etkisi, Dünya’ya doğru hareket eden materyali daha parlak gösterecektir. Ekip üyesi Feryal Özel, geçen yıl düzenlediği basın toplantısında: “Umarım hilal gibi görünür, yüzük gibi görünmez. Çünkü yüzüğün geri kalanı ışığı yayacaktır ancak parlak bir şekilde alacağınız şey bir hilal olacaktır.” dedi. Ekip, kara delik tarafından yayılan karanlık gölgeyi ölçebilir ise bu büyük bir olay olacaktır. Çünkü genel görelilik, kara deliğin alan-zaman oranını ne kadar arttırması gerektiğine bağlı olarak hangi boyutta olması gerektiğine ilişkin bazı tahminlerde bulunur. Özel, “Genel göreliliğin bu boyutta öngördüğünü tam olarak bilebiliyoruz. Ancak kara deliğe ulaşıldığında gerçekleştirebileceğiniz genel görelilik testleri niteliksel ve nicelik bakımından farklı olacaktır.” dedi. Başka bir şey görürsek ne olacak? Doeleman Amos’a, bunun kesinlikle bir olasılık olduğunu ve bildiğimiz şekliyle dahi fizik dünyasını sarsacağını söyledi. “Daha önce de söylediğim gibi Einstein’a karşı bahse girmek iyi bir fikir değildir.

Ancak beklediğimizden çok farklı bir şey görürsek yer çekimi teorisini yeniden değerlendirmemiz gerekecektir.” dedi. “Farklı bir durumun gerçekleşeceğini ummuyorum. Ancak farklı bir şey olabilir ve bu çalışmaların en güzel yanı da budur.” Araştırmacıların işlemek zorunda oldukları tüm verilere bakarsak yıl sonuna kadar veya 2018’in başlangıcına kadar ilk kara delik görüntüsünü beklemememiz gerekiyor. Araştırmalara göre kara deliklerin ilk görüntüsü; 2018’in Nisan ayında, iyi bir görüş penceresi yakalanabileceğinden, mümkün olacaktır. Ama bu ilk resimler geldiğinde, insanlık için oldukça heyecan verici bir an olacak. Geçen sene Amerikan Astronomi Topluluğu’nun 227. toplantısında Čel, “Neredeyse Plüton uçağı kadar halkı heyecanlandıracak diğer bir gelişme karanlık bir deliğin fotoğrafı olacaktır.” dedi.

Çevirmen:Tuğba Aydın

Kaynak:http://www.sciencealert.com/scientists-are-about-to-switch-on-the-first-telescope-that-could-photograph-a-black-hole-s-event-horizon

Bir yanıt yazın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Çok Okunan Yazılar