Bilim insanları tüyleri çok iyi korunmuş, tüylerin mikroskopik renk taşıyan yapılarını görebildikleri bir dinozor fosili keşfettiler. Bu tüy yapısının şekillerini modern kuş tüyleri içindeki yapılarla kıyaslayarak, yeni dino Caihong juji’nin (‘büyük kretli gökkuşağı’) sinek kuşu gibi gökkuşağı tüylerine sahip olduklarını sonucuna vardılar.
Kuşlar kalan en son dinozorlardır. Ayrıca, dünyadaki en hareketli renkli hayvanlardan bazılarıdırlar. Nature Communications’da yayınlanan yeni bir araştırmada, gökkuşağı tüyleri elde edildi – 161 milyon yıl önce yaşamış olan ve yeni keşfedilen bir dinozor türü gökkuşağı gibi renkliydi.
Caihong juji, başının üstünde kemikli bir taç, şerit benzeri tüyleri olan ördek büyüklüğünde küçücük bir dinozordu. Ve fosilleşmiş tüylerinin analizine dayanılarak başındaki, kanatlarındaki ve kuyruğundaki tüyler büyük ihtimalle parıltılıydı, ışılılı renklerle süslüydü. Adı Mandarin’deki görünümünü yansıtıyor – “büyük krestli gökkuşağı” anlamına geliyor. Çin’in kuzey doğusundaki bir çiftçi tarafından keşfedilen yeni tür, Çin’deki Shenyang Normal Üniversitesi’ndeki Paleontoloji Koleji’nden Profesör Dongyu Hu’nun önderliğindeki uluslararası bir bilim ekibi tarafından tanımlandı.
“Fosil kayıtlarına baktığınızda, normalde yalnızca kemik gibi sert parçaları görüyorsunuz ancak bazen tüyler gibi yumuşak parçalar da korunuyor ve geçmişe bir göz atıyorsunuz” diyor doktora sonrası araştırmacı Chad Eliason. Kendisi Field Museum’da çalışıyor ve çalışmanın yazarlarından biri. Austin’deki Teksas Üniversitesi’nde doktora sonrası çalışmasına başlamış olan Eliason, “Bu dinozorun korunması inanılmaz, tüylerde gördüğümüz detay seviyesini fark ettiğimizde gerçekten heyecanlandık,” diye de ekliyor.
Bilim insanları, tüyleri güçlü mikroskoplar altında incelediğinde pigment içeren hücrelerin bölümleri olan melanozomların izlerini görebiliyorlardı. Çoğunlukla, bir zamanlar mevcut olan pigment çoktan kayboldu, ancak melanozomların fiziksel yapısı kaldı. Ortaya çıktığında, bilim insanlarının tüylerin hangi renkte olduğunu söyleyebilmeleri için bu yeterliydi.
Bunun nedeni, renk sadece pigment tarafından değil, aynı zamanda pigmenti içeren melanozomların yapısıyla da belirlenir. Farklı şekillerde melanozomlar ışığı farklı renklerde yansıtırlar. Eliason şu açıklamaları yapıyor: “Sinekkuşlarının parlak, gökkuşağı tüyleri vardır, ancak sinekkuşunun tüyünü alıp küçük parçalara ayırırsanız sadece siyah tozlar görürsünüz. Tüylerdeki pigment siyahtır ancak bu pigmenti üreten melanozomların şekilleri şu şekildedir: gördüğümüz sinek kuşu tüylerinin renklerini yansıtırlar.”
Bilim insanları, Caihong’daki göz şekilli melanozomların şekillerini bugün canlı kuşlardaki melanozom biçimleriyle eşleştirmeyi başardılar. Benzer biçimde şekillendirilmiş melanozomlar içeren kuşları bularak, Caihong’un hangi renklerinin bulunduğunu belirleyebiliyorlardı. En iyi örnekleri: sinekkuşları…
Modern kuşlar da eşlerini çekmek için renkli tüyler kullanır – Caihong’un gökkuşağı tüyleri, tavuskuşu kuyruğunun tarih öncesi bir versiyonu olabilir. Caihong, parlak gökkuşağı tüylerinde bulunan platelet şekilli melanozomların en eski bilinen örneğidir.
Aynı zamanda asimetrik tüyleri olan en eski bilinen hayvandır – uçarken yürümek için modern kuşların kullandığı bir özelliktir. Caihong uçamıyordu, tüylerini büyük olasılıkla arkadaşlarını yanına çekip sıcak kalmak için kullanıyordu. Modern kuşların asimetrik tüyleri kanat uçları üzerindeyken Caihong’un kuyruğu vardı. Çin Bilim Akademisi’nden makalenin ortak yazarı Xing Xu şunları söylüyor: “Kuyruk tüyleri asimetrik ama kanat tüyleri değil, kuşlar da dahil olmak üzere dinozorlar arasında daha önce bilinmeyen tuhaf bir özellik. Bu, [uçuşu] kontrol etmenin bir takım hava dolaşımı sırasında ilk önce kuyruk tüyleri ile evrimleşmiş olabileceğini gösteriyor.”
Ancak Caihong’un tüyleri ilk olsa da, başındaki kemik kret de dahil olmak üzere çok daha eski dinozor türleriyle ilişkili diğer özelliklere sahipti. Austin’deki Teksas Üniversitesi’nden ortak yazar Julia Clarke şunları söyledi: “Bu özellik kombinasyonu oldukça alışılmadık. Bu kuşun vücudu üzerinde velociraptor tipi bir kafatası var, tamamen tüylü, kabarık bir tür form.”
Eliason, eski ve yeni özellikler arasındaki bu kombinasyonun, birbirinden bağımsız olarak gelişen farklı özelliklerin kavramı olan mozaik evriminin bir kanıtı olduğunu belirtiyor. Şunu sözlerine ekliyor: “Bu keşif, bize bu özelliklerin ne kadar hızlı geliştiğinin temposuna dair fikir veriyor.”
Eliason için, çalışma aynı zamanda büyük verilerin değerini de aydınlatıyor. Bu veriler hakkında şunları söylüyor: “Caihong’un tüylerinin rengini bulmak için, melanozomlarını, modern kuşlarda bulunan binlerce melanozom ölçümüyle giderek artan bir veritabanıyla karşılaştırdık.” Aynı zamanda kendi araştırma alanlarını genişletti.
“Field Museum koleksiyonlarında kuşlarla dolu bir çekmeceyi açtığımda cevap istediklerimden çok farklı bir dizi soru idi, şimdi bu gökkuşağı tüylerinin ilk ne zaman ve nasıl geliştiğini bilmek istiyorum.”
Dergi Referansı: Dongyu Hu, Julia A. Clarke, Chad M. Eliason, Rui Qiu, Quanguo Li, Matthew D. Shawkey, Cuilin Zhao, Liliana D’Alba, Jinkai Jiang, Xing Xu. A bony-crested Jurassic dinosaur with evidence of iridescent plumage highlights complexity in early paravian evolution. Nature Communications, 2018; 9 (1) DOI: 10.1038/s41467-017-02515-y
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2018/01/180116095542.htm
Çeviren: Bünyamin Tan